Saturday, October 17, 2015

Bài thơ của Trần Quang Đạo - bản đúng và dị bản


xuanduc.vn : Sau khi xuanduc.vn đưa bài viết của Nhà thơ Hoàng Vũ Thuật phản biện lại bài báo của Việt Thành xung quanh việc Tạp chí Nhật Lệ in bài thơ tặng LTMD của Trần Quang Đạo. Có bạn với bí danh traito đã comment tới đề nghị ai biết nguyên văn bài thơ thì post lên cho mọi người cùng xem. Lập tức một bạn kí tên Thanh Thanh đã póst toàn văn bài thơ lên. Nhiều lời bàn đã được gửi đến nghiêng về việc ủng hộ bài viết của Nhà thơ HVT.

Tuy nhiên, đến trưa nay, trên các trang web quen thuộc đã chính thức công bố toàn văn bài thơ. Tôi thấy bản post của Thanh Thanh chỉ sai có 2 câu đầu, nhưng lại là HAI CÂU VÔ CÙNG QUAN TRỌNG. Trong lúc đó. trang web của HNV lại cũng đưa toàn văn bài thơ, nhưng 2 câu đầu thì giông như bài bạn Thanh Thanh đã đưa. Và bài viết của Việt Thành cũng xác định 2 câu ấy là như vậy. Tuy nhiên trên trang phongdiep.net khi đăng bài thơ lại ghi rõ nguồn là Trần Quang Đạo ( chắc là từ blog của nhà thơ). Vậy đâu là bản chính, đâu là dị bản ?
Tôi xin đăng lại bài thơ theo trang phongdiep.net để mọi người có thêm điều kiện suy nghĩ.


GỬI NHÀ THƠ LÂM THỊ MỸ DẠ

Quảng Bình có Võ Nguyên Giáp
Quảng Bình cũng có Ngô Đình Diệm
Nếu không có chị Quảng Bình chỉ còn năm mươi phần trăm!

Chị vẫn còn giữ nguyên những nét năm nào
cá trên sông Kiến Giang ghen tuông quẫy lên bờ chết hạn
bởi mái tóc như sông.

Em đã nghe thao thức những tấm lòng
những viên gạch vô tư xếp hàng dài trong đội ngũ
rồi họ dong cờ trắng!

Bởi chị là Quảng Bình
chị nhìn thấy khoảng trời hố bom mà không một ai thấy được
mọi người soi thấy bất lực tài hèn.

Bao nhiêu người yêu chị
yêu chất đàn bà yêu sự cả tin
nhưng chị vẫn Quảng Bình mà không ai hiểu hết.

Em một mình hoang dại kiếp sau!

16- 9- 2007 


 Đăng ngày 21/11/2008
Ý kiến về bài viết
  Gửi bởi: Nguyễn Văn Nhiễm - 21/11/2008

Theo tôi đây là một bài không hay
Vì thế chả nên bàn luận làm gì
Quên đi là một điều tốt đẹp

  Gửi bởi: chaudh - 21/11/2008

Hình như có gì rắc rối rồi đây. Ai có bài phê bình của tác giả Việt Thành thì làm ơn post lên cho mọi người cùng đọc với để hiểu đầy đủ và khách quan hơn. Xin cám ơn nhiều nhiều!
  Gửi bởi: Lão Trang - 21/11/2008

Đây đây, nó đây.
Trao đổi về một bài thơ đăng trên tạp chí Nhật Lệ số tháng 10-2008
       
MỘT SỰ TÂNG BỐC KHÔNG THỂ CHẤP NHẬN

        Trên trang 33 Tạp chí Nhật Lệ số tháng 10-2008 có đăng bài thơ "Gửi nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ'' của tác giả Trần Quang Đạo. Bài thơ mở đầu bằng hai câu ''Quảng Bình có võ tướng văn nhân/Nếu không có chị chỉ còn một nửa!''. Tôi đọc tiếp "Bởi chị là Quảng Bình/Chị nhìn thấy khoảng trời hố bom mà không ai thấy được''. Câu thơ này làm tôi nhớ lại hồi năm 1972, khi ta mở chiến dịch Quảng Trị, địch đã dùng máy bay B52 liên tục rải thảm bom tạ, bom tấn đánh bay mất nhiều đoạn đường Trường Sơn hòng cắt đứt tuyến vận chuyển hàng tiếp tế cho chiến trường miền Nam. Thời kỳ ấy có khá nhiều văn nghệ sĩ đi phục vụ tiền tuyến, từng chịu những trận B52 đó nhưng nào có thấy mấy tác phẩm tìm được lời đẹp nói về con người tuyệt đẹp như bài ''Khoảng trời, hố bom" của Lâm Thị Mỹ Dạ. Xin trích lại một số câu hay "Tôi nhìn xuống hố bom đã giết em/Mưa đọng một khoảng trời nho nhỏ…'', ''Em nằm dưới đất sâu/Như khoảng trời đã nằm yên trong đất/Đêm đêm, tâm hồn em tỏa sáng/Những vì sao ngời chói lung linh/Có phải thịt da em mềm mại, trắng trong/Đã hóa thành những làn mây trắng?''. Mỹ Dạ vốn dịu dàng thùy mị đã có cái nhìn rất mới về sự hy sinh rất bình dị mà rất đỗi anh hùng của cô thanh niên xung phong rất trẻ làm cho bài thơ có một sức gợi cảm đau thương rất sâu sắc. Nhà thơ lớn Hoài Thanh đã từng nói ''Có thể xem đó là một đài liệt sĩ bằng thơ. Bằng thơ và đẹp như thơ''.

       Vì vậy trong cuộc thi thơ 1972 - 1973 của Tuần báo Văn nghệ, chị là một trong 4 nhà thơ có tác phẩm được tặng thưởng giải nhất: Lâm Thị Mỹ Dạ, Nguyễn Duy, Nguyễn Đức Mậu và Hoàng Nhuận Cầm.

       Những áng thơ thời chiến nóng bỏng cứ nguôi dần theo năm tháng dài thời bình. Và cũng đã 35 năm, chị Mỹ Dạ xa mảnh đất đầy hố bom. Nhưng võ tướng, văn nhân Quảng Bình vẫn cứ tăng lên đều đều cả quân hàm và tác phẩm văn thơ. Không hiểu sao tác giả Trần Quang Đạo lại nói vậy?. Xin nói rõ trong 25 năm qua đã có gần 20 chiến binh quê ở Quảng Bình được thăng lên quân hàm trung tướng và thiếu tướng; Quảng Bình cũng không ít văn nhân và nhiều tác phẩm tên tuổi.

       Tác giả Quang Đạo dùng phương pháp so sánh nhưng không định rõ mốc thời gian làm cho độc giả hiểu cách nào cũng được. Chẳng hạn Quảng Bình có ''bát danh hương'' nổi tiếng về khoa bảng thời phong kiến gồm 44 vị đỗ đại khoa và 270 vị đỗ cử nhân. Thời ấy chị Dạ chưa sinh. Và từ sau ngày thống nhất nước nhà, chị không sống ở Quảng Bình nữa nhưng chưa phát hiện được võ tướng, văn nhân nào xuống cấp cả về số lượng và chất lượng. Ban đọc dễ dàng thông cảm một bài thơ không thể viết rạch ròi như báo cáo thống kê. Nhưng cũng không thể lợi dụng chữ nghĩa thơ hàm súc, thâm thúy để tâng bốc thành thần tượng tiêu biểu cho một vùng đất: Chị là Quảng Bình (làm sao chị là tượng trưng cho một tỉnh). Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ đọc đến câu thơ tâng bốc mình quá đáng hẳn phải giật mình và buồn phiền bởi "thương nhau kiểu ấy bằng mười hại nhau''. Bài thơ "Khoảng trời, hố bom'' đã thành tác phẩm văn học có giá trị cao trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước của cả nước, người đọc không cần biết Lâm Thị Mỹ Dạ quê ở đâu.

      Cũng cần nhấn mạnh sáng tạo ra tác phẩm văn học là quyền tự do sáng tác của nhà văn, nhưng tác phẩm ấy có phát hành đến rộng rãi bạn đọc lại phải qua nhiều khâu quản lý xuất bản của cơ quan Nhà nước. Bài thơ ''Gửi nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ'' của Trần Quang Đạo sáng tác từ tháng 9-2007 có những quan điểm lệch lạc xúc phạm đến võ tướng, văn nhân Quảng Bình, thế mà Tạp chí Nhật Lệ vẫn cho đăng trên tạp chí số 10-2008, gây nên sự bàn luận không hay trước thềm Đại hội văn học nghệ thuật Quảng Bình lần thứ IX (2008-2013).
Việt Thành

  Gửi bởi: Đỗ xuân Tảo - 21/11/2008

Tôi thấy ông Nhiễm nói đúng đấy. Ông Đạo viết bài này rất kém, nhiều câu nhố nhăng. Việc đăng đã không nên. Việc bàn luận càng không nên, phí công, nên làm việc khác.
Ông VT và Ông HVT tốn công cãi nhau vô ích, chúng ta không nên dính vào làm gì . Bản gốc còn kém đến nỗi không buồn nói, khi xếp ông Giáp ngang ông Diệm! Lạy Chúa!

  Gửi bởi: Nguyễn Đăng Đàn - 21/11/2008

Tôi mà là Bà Lâm Thị Mĩ Dạ thì tôi xấu hổ lắm!
Khen thế thì bằng ... trát gio vào mặt nhau!

  Gửi bởi: Vũ Huyên - 21/11/2008

Bài thơ dở òm,có gì mà phải ồn ào. Tôi cũng là một bạn đọc Mỹ Dạ, cũng rát yêu mến chị. Thơ chị cũng có bài hay, bài dở. Nhiều người yêu Mỹ Dạ, không phải là thơ. Đạo cũng thế. Con mắt của kẻ yêu thì nhìn rối loạn cũng là lẽ thường
  Gửi bởi: Tấn Định - 22/11/2008

Chào các bác!Diễn đàn rôm rả thật, nhưng hơi "keng thẻng"! Để thư giãn đôi chút, xin kể hầu chuyện các bác cho vui rồi ta lại bàn luận tiếp, được không ạ. Tui bắt đầu nha: Hôm rồi có việc đi ngang qua Ga Hàng Cỏ (nay gọi Ga Hà Nội) thấy có đám đông vòng trong vòng ngoài hò reo ỏm tỏi. Thấy lạ tui cũng gắng sức chen vào coi cho bằng được. Trời đất quỷ thần ơi, các bác biết bên trong có cái gì không? Có hai con gà đang chọi nhau. Có vậy thôi. Tẽn tò tui chen ngược thoát được ra ngoài thì mồ hôi mồ kê nhễ nhại, vai áo lại rách một miếng. Đi cách đám đông được khoảng hai ngã tư rồi mà trong đầu tôi vẫn luẩn quẩn với ý nghĩ tự trách mình: "Dúng là mình ngu thiệt". Chuyện hết rồi đấy ạ. Xin mời các bác lại tiếp tục ạ!
  Gửi bởi: Tiếp... - 22/11/2008

Bài do Hoàng Vũ Thuật đưa ra có hai câu đầu khác hẳn!
...

  Gửi bởi: Củ khoai lang - 22/11/2008

"Con mắt của kẻ yêu thì nhìn rối loạn cũng là lẽ thường" - Câu này rõ là đã khẳng định giá trị bài thơ của Trần Quang Đạo. Nhưng mở đầu comment lại nói:" Bài thơ dở òm, có gì phải ồn ào...". Tác giả tự mâu thuẫn. Vậy có thơ rằng:
Trên thì nói dở òm
Dưới xem chừng khen quá
Tom tom chát tom tom
Tuyệt vô cùng Mỹ Dạ!

  Gửi bởi: Hai Thủ - 22/11/2008

Kính gửi bác Xuân Đức.
Dù bác có đưa bản gốc hay dị bản bài thơ lên web thì tôi thấy cũng chẳng có gì phải bàn tán. Quảng Bình có ông Võ Nguyên Giáp, rồi lại có ông Ngô Đình Diệm, đâu có sao. Giả sử người đọc có suy diễn này nọ, thì lịch sử cũng đã giải quyết xong từ lâu rồi, đâu có chờ ta phân định vị trí của hai người này nữa?Chúng ta sống khéo nép quá lâu, dè chừng quá lâu, nên bây giờ có ai nghĩ khác, nói khác một chút là ta giật mình, chỉ nghe thôi cũng giật mình, lạ!Về bài thơ, theo tôi, chẳng có gì mà phải bàn luận suy diễn lung tung như thế. Ông Hoàng Vũ Thuật đã nói thấu tình đạt lý đến thế rồi còn gì nữa, bác Xuân Đức ơi! 

  Gửi bởi: Lê Sỹ Thiệp - 10/01/2009

Bài thơ không có gì sai, kể cả hai chi tiết, mà có bạn đã bắt bẻ. Đó là chi tiết về việc đặt Võ Đại Tướng bên Ngô Đình Diệm và việc gọi "Chị là Quảng Bình". Tôi cảm nhận bài thơ này như sau: Quảng Bình là mảnh đất đặc biệt nổi tiếng, vì nhiều thứ, trongt đó có việc sinh ra Danh nhân huyền thoại Võ Nguyên Giáp và cũng việc sinh ra con người nổi danh độc ác Ngô Đình Diệm. Nhưng QB còn có nỗi hy sinh vô bờ bến nhưng là sự hy sinh rất sử thi, bi tráng. Đó là sự hy sinh của những cô TNXP. Sự hy sinh này, ở tầm vĩ mô thì đã có nhiều người  nhìn ra và nói đúng, nhưng chỉ có Mỹ Dạ, qua "Khoảng trời-Hố bom"là nhìn thấy sâu sắc sự hy sinh này. Vì thế,nếu chỉ nhìn QB với những gì thứ nhất, thì mới thấy QB 50%. Chị Mỹ Dạ đã làm cho chúng ta nhìn đủ 100% QB, và vì thế anh Trần Quang Đạo bảo "Chị là QB". Chị là QB không phải chị đại diện cho Nhân dân QB, mà chị là máu thịt của QB, là cơ thể QB, vì chị đã nói lên cái điều sâu kín nhất của chính Chị-chính QB, mà người không là QB, dù có kính trọng, yêu thương QB đến đâu cũng không thấu nổi nỗi này.
Có lẽ nên cảm nhận như thế về Mỹ Dạ và tôi hyvọng đó là tình cảm của anh Đạo giành cho chị Mỹ Dạ qua bài thơ mà anh viết tặng chị. Giá anh Đạo tu từ, chọn hình ảnh chân thực hơn, thì đỡ bị mọi người hiểu sai và giá trị bài thơ mà anh tặng chị Mỹ Dạ sẽ có hiệu quả tình cảm cao hơn. Xin mượn cảm xúc và ý thơ anh Đạo tặng chị Mỹ Dạ, tôi sẽ viết lại bài thơ này. Khi nào xong, xin tặng Phong Điệp.Net. Lê sỹ Thiệp HV HCQG, 77 Nguyễn Chí Thanh.Đống Đa HN

Nhận xét

Chia sẻ cho bạn bè

Bài viết liên quan