Tác giả: Xuân Đức
CHƯƠNG 7
Có thể khẳng định, những ngày trở lại chiến trường Cam Lộ là những ngày tháng thật sự thỏa chí tang bồng của Đọt. Cũng không phải dài lắm,chỉ khoảng bốn năm, nhưng đó là quãng đời đẹp nhất chói sáng nhất trong thê thảm cõi trần đầy trắc ẩn của anh.
Chỉ sau ba ngày, Đọt đã làm quen hoàn toàn với cơ quan huyện uỷ. Riêng trong ban địch vận, mặc dù mấy anh em trẻ mới được đưa từ trong các ấp ra có vẻ chưa mến phục Đọt, nhưng anh tỏ ra không mấy quan tâm. Anh chỉ dành riêng lòng kính nể vô điều kiện đối với người trưởng ban của mình. Bất luận một cử chỉ, lời nói nào của trưởng ban, Đọt cũng nhất nhất chấp hành. Anh tự coi mình là một đồ đệ trung thành tuyệt đối.
Sau ba ngày, Đọt quyết định vào ấp. Chuyến đột nhập đầu tiên này, Đọt trình bày với trưởng ban là chỉ để dò đường và nắm sơ bộ tình hình mấy xã, chưa nên trực tiếp bắt liên lạc với bất kỳ ai. Vì vậy, Đọt đề nghị chỉ mình Khảm và anh đi không cho một cán bộ trẻ nào bám theo. Hành động đó càng khiến mấy cậu thanh niên khó chịu. Nhất là Thuẫn, một con người đặc biệt nổi danh sau này, nhưng lúc ấy cậu ta chỉ mới là một thanh niên con cái gia đình có truyền thống cách mạng, cậu chỉ tỏ ra hơn lớp thanh niên cùng lứa là sự hiểu biết địa bàn mà thôi.
Khảm chấp nhận kế hoạch của Đọt. Khi Đọt quay về võng chuẩn bị đồ đạc, Thuẫn lập tức đến thì thào bên tai trưởng ban:
- Chú tin tuyệt đối vào chú ấy à?
- Tất nhiên. Còn cậu?.....
- Cháu thì ...Ngập ngừng một chút, Thuẫn nói vòng vo -Tất nhiên là cháu cũng tin. Nhưng mà ba cháu hồi còn sống, có nhắc đến chú ấy.....
Khảm nhíu mày:
- Nhắc làm sao?
- Chú ấy...con một gia đình, là ba cháu nói lại thôi chứ cháu không biết kỹ đâu, nghe nói là loại ba cha bảy mẹ, mà nghe nói, mấy ông cụ bà cụ ấy cũng chẳng ra gì. À, tức là, cũng không phải là người đã từng làm cách mạng. Còn nữa, nghe nói, hiện thời chú ấy còn một ông anh cũng ba que xỏ lá lắm.....
- Này, tất cả những điều ấy, cậu chỉ nghe nói thôi phải không?
- Vâng. Tại vì nhà chú ấy ở tận dưới Phước Tuyền, cháu đã xuống đó lần nào đâu.....
Khảm khẽ thở dài.
- Hiểu rồi. Sau này cái gì nhìn thấy đã rồi hẵng nói, nghe!
Thuẫn chưng hững, bỏ đi. Khảm tự hỏi chẳng hiểu sao anh lại không mấy cảm tình với nhân viên trẻ này. Vẫn biết cậu ta là con nhà nòi cách mạng. Trẻ, dáng người cao, hơi mảnh dẻ, đẹp trai. Giọng nói rất nhẹ nhàng, tuy có hơi lập bập, phát âm hay bị giật cục ba tiếng một như cách bắn điểm xạ ngắn. Thực ra cũng chẳng phải vì cái giọng lập bập đó mà Khảm khó chịu. Không hiểu sao, từ hôm nghe Thuẫn kể chuyện về Lương, nhất là những câu bình phẩm, cách đánh giá trơn tuột về một con người, anh bỗng thấy không ưa nổi cậu bé này. Có thể vì anh đã giận Lương thái quá, hoặc có thể anh vẫn quá tin ở Lương nên cảm thấy người đời đang bịa đặt về cô một cách ỏc ý...Dầu sao, Khảm tự nghĩ, cũng không nên để cho ác cảm đối với Thuẫn kéo dài. Anh biết rõ, bí thư Quảng rất mến cậu nhân viên trẻ này. Bố cậu ta là bạn chiến đấu của Quảng. Và chính bí thư huyện uỷ là người đích thân chỉ thị cho đội công tác chính trị đưa Thuẫn thoát li lên rừng.....
Trở lại chuyện vào ấp. Đêm đó, hai người đã vượt qua sông Hiếu ở chỗ bến lội phía dưới. Đọt giải thích cho Khảm cả quãng sông này có ba bến lội, đều nằm trong phạm vi làng Quách Xá. Xuống một chút nữa là không thể lội được. Trong ba bến lội, thì bến dưới cùng sâu hơn, nước ngập đến tận háng. Đọt nhận định, nếu lính ngụy có nghi ngờ khả năng Việt Cộng vượt sông, chúng sẽ tập trung chú ý vào hai bến cạn phía trên. Đó là cách tính toán của anh khi còn ở trên bờ. Còn khi đã ngập mình xuống nước, Đọt không còn nghĩ ngợi gì hết. Nước sông Hiếu ngấm đẫm thân người anh, lan toả lên tận trí não. Anh xúc động đến mê mẫn cả người. Phút chốc, bao nhiêu gian truân, bao nhiêu cay đắng, oan ức, bao nhiêu tủi phiền của ngần ấy năm bầm dập đều tan biến hết. Nếu đây không phải là vùng bị địch chiếm, không phải là đêm công tác hiểm nguy thì Đọt đã thả mình như vậy cho dập dình, cho tan biến tấm thân vào giữa dòng nước quê hương.
Khảm đương nhiên không thể có những cảm xúc như Đọt. Cái gì đối với anh lúc này cũng đều gắn với hình bóng của Lương. Con sông này Lương đã lội qua ư ? Cái bến kia, Lương có hay ra tắm khi còn thơ dại không? Bãi ngô nào em cúi người làm cỏ, bờ dậu nào em và Li bó gối ngồi thâu đêm ?
Biết rằng đêm nay chưa thể gặp nhau, nhưng không hiểu sao Khảm cứ thấy lòng hồi hộp. Anh cứ quả quyết rằng vào giờ này, ở trong căn nhà nào đó, ở một khóm nhà im lìm nào đó, Lương đang bồn chồn chờ anh.....
Lên khỏi sông, Đọt không vào Quách Xá mà lại kéo Khảm lần theo bờ ruộng ngô xuôi thẳng về hướng Phước Tuyền. Lối mòn này, Đọt thuộc đến từng dấu chân. Tuy đã hơn chục năm không về, nhưng cảnh vật làng quê hầu như không có một chút gì thay đổi. Mấy bụi dứa bãi sát mép sông còn đó, vài lùm tre hóp vẫn kia, bờ đất này nơi anh hay nấp kín nhìn trộm Li trong đám con gái làm cỏ ruộng ngô cũng y xì như dạo trước.....Nỗi nhớ nghẹn ngào chẹn lấy hơi thở anh.
Duy chỉ có xóm làng vắng lặng quá. Nhà vẫn nối nhà. Ngõ vẫn liền ngõ..Nhưng mà lạ, mà lạnh ngắt, mà phủ trùm một màu đêm u tịch đến rợn người. Đọt nghe rõ hơi thở của mình. Nghe cả tiếng đập thụp thình phát ra nơi lồng ngực.
Đọt đã nép sát người vào bờ dâm bụt trước ngõ nhà mình. Còn Khảm bò xa hơn một chút, tay nắm chắc khẩu AK, ép sát người vào bờ dậu, mắt căng ra quan sát dọc theo trục đường làng. Nhà tắt đèn, tối um. Không biết bên trong có ai không? Thực ra, Đọt không quan tâm gì điều đó. Bố mẹ không còn. Cách đây hơn năm năm có một cán bộ bí mật ra chỉnh quân nhắn cho anh biết là Rệ đã lấy vợ. Đọt nghe mà ơ hờ như nghe chuyện hàng xóm. Đêm nay có thể bên trong mái nhà lợp tồn lạnh tanh đó, vợ chồng Rệ đang co quắp ôm nhau nằm. Thây kệ. Nhưng anh vẫn nấp mình ngồi lặng rất lâu. Gió thổi xao xác khắp vườn. Anh nhớ khôn nguôi một thời thơ trẻ, một thời anh vụng dại ôm ấp tình yêu với một người, anh tự cấy vào tim mình cái gai nhọn để rồi trọn kiếp người không thể nhổ ra, để những đêm dài cô quạnh như đêm nay, anh phải thức cùng nỗi nhức buốt.....
Đọt tự chôn chân trước ngõ nhà mình có lẽ phải gần một giờ. Mãi tới lúc Khảm vỗ nhẹ vào vai anh mới bừng tỉnh. Đọt nhổ toẹt bãi nước bọt vào ngõ, rồi bước đi. Lần theo một lối mòn, anh vòng qua nhà thím Bướm. Đọt thầm thì giải thích với trưởng ban. Đây là một phụ nữ ở góa nuôi em. Em của thím lấy chồng ngay trong thôn nhưng vẫn không về nhà chồng. Chị em cứ ở vậy nuôi nhau. Nghe nói cái tên Bướm cũng do chính thằng Rệ đầu têu gọi ra. Rệ kém hơn thím Bướm đến năm, bảy tuổi, thế mà có lần dám sờ sẫm thím. Bị thím túm tóc lẵng ra sân, nó bị nhục nên réo ra cái tên đó. Nhưng thật là lạ, bọn thanh niên trong làng hồi đó lại hùa theo, gọi mãi rồi cũng quen tai. Bản thân thím cũng tưởng là tên của mình. Chuyện đó lâu lắm rồi, từ dạo Rệ mười sáu, còn Đọt chỉ mới mười một, mười hai gì đó.....Thím Bướm hơi khó tính nhưng là con người rất trung kiên. Hồi kháng chiến chống Pháp, thím hăng hái lắm. Còn bây giờ.....
Khảm ngắt lời:
- Cứ vô hỏi thẳng, sợ gì!
- Đừng có liều mạng.
- Thế thì...rút lui. Đọt xoay người nhìn bốn phía, có vẻ như đang tìm kiếm cái gì đó, ước lượng một khoảng cách nào đó. Lúc này nhìn Đọt, Khảm không thể nghĩ rằng đây lại là người chăn bò của nông trường suốt bảy tám năm.
- Này.....Anh chịu khó ngồi đây, chú ý cảnh giới phía này.....
- Cậu đi đâu?
- Tôi thử đạp tắt qua góc vườn kia xem có lối ra ngõ sau không?
Đọt cúi người đi rất nhanh. Nhoáng cái, bóng anh mất hút vào đêm đen. Hôm nay đã cận tết rồi, màn đêm cứ như đặc lại. May mà không mưa, nhưng gió thổi rất lạnh.
Phải mất vài chục phút. Đọt mới quay trở lại:
- Tốt lắm rồi.
- Cái gì tốt ?
- Cái gì cũng tốt. Đi thôi !
- Rút lui hả ?
- Rút thế nào, mò qua địa điểm khác.....
Đọt kéo Khảm lò dò tìm thêm hai địa chỉ nữa ở làng Phước Tuyền rồi mới chịu ngược đường mò lên Quách Xá. Khảm đã tỏ ra khá sốt ruột. Tất cả vẫn là những túp lều lợp tôn im lìm như nghĩa địa, thực hư thế nào không rõ, những nhân mối cơ sở đó liệu có còn bắt liên lạc trở lại được nữa không cũng không hề xác định được. Như vậy, một chuyến đột nhập mạo hiểm như thế này có đáng được gọi là có kết quả không?
Khi hai người tiến về gần Quách Xá, có một khoảng đất trống không nhà cửa, cả hai nấp vào một lùm cây dại quan sát, Khảm đã tranh thủ nêu suy nghĩ thắc mắc của mình. Nghe xong, Đọt khẽ "hự" một tiếng, rồi ngồi bệt cả người xuống mô cỏ:
- Anh muốn thọc hẳn vào một nhà nào đó, đúng không? Thì anh cứ chỉ thị, tôi dẫn vô.....
- Không phải thế. Ý mình là.....
- Tôi biết ý anh nghĩ gì rồi. Tôi hỏi nghe, giả sử nếu vô gặp người ta, không ngờ trong nhà có hai lớnh nghĩa quân ngủ, nó la toáng lên, hoặc nổ súng, hoặc bỏ chạy la làng, hoặc không có nghĩa quân nhưng chủ nhà nay đã không còn theo mình nữa, cũng van làng van xóm lên, rồi có một tốp lính đang phục ở đâu đó xô đến, là cứ nói thí dụ thế. Lúc đó ta xử lý thế nào? Tất nhiên ta nổ súng oánh lại, đúng không? Đánh nhau, mà ta không làm chủ được đường tiến, đường lui, anh thì không biết chút gì, tôi thì đã mười năm không về, lỡ chạy ra phía ngoài mép làng gặp ngay một cái bốt, làm sao đây?
-Được rồi, được rồi. Nhưng nếu đêm nay chỉ ngó nghiêng thế này, không nhận biết được một điều gì cả thì đêm mai có vào cũng thế thôi?
Đọt cười khẩy một cái, có vẻ như mọi việc đã được sắp xếp trong đầu:
- Thế thôi là thế nào? Thứ nhất, tôi đã khẳng định được những lối đi không có các ổ cắm cố định của địch. Sau này nếu có bị phục, chẳng qua chúng nó núng ra phục kích dã ngoại mà thôi. Tôi cũng đã khảo sát các lối nhỏ an toàn tiến vào tận từng gia đình, thậm chí ở mỗi vườn nhà, tôi cũng xác định được vài ba lối có thể tiến thoái. Thứ hai ở mỗi vườn nhà, cần có vị trí cho quân ta bố trí lực lượng. Về đến căn cứ, tôi sẽ trình bày cụ thể hơn. Đại khái là, đêm nào quyết định lộ diện với nhân mối, ít nhất đội hình đi có bốn người. Tôi vào trong, ở ngoài phải có ba tay súng bố trí theo hình tam giác nhọn, hai cậu sát nhà, một ngoài ngõ xa để đề phòng có tốp lính chỗ khác ập đến.....
- Cậu được lắm..Khảm khẽ reo lên. Vậy, đêm mai ta tiếp xúc được chưa?
- Đêm mai ?..Cái này chưa chắc lắm.
- Lại còn gì nữa?
Đọt hơi ngắc ngứ:
- Tôi vẫn thấy..thiêu thiếu một cái chi đó nữa.
- Là cái chi, nói rõ hơn được không?
Đọt lại nhổ toẹt bãi nước bọt, lồm cồm đứng dậy:
- Về cứ rồi nói. Chừ..anh có muốn ngó qua nhà chị Lương không?
Câu hỏi chặn đứng cổ họng Khảm. Đương nhiên anh gật mạnh đầu.
Cả hai lò dò đi về phía làng Quai Mọ. Trống ngực Khảm đập mạnh hơn. Anh thật sự không hiểu được cảm xúc của mình. Một ý nghĩ ngồ ngộ vụt hiện lên trong đầu, chẳng lẽ đây là lần đầu tiên đứa con rễ mò về nhà vợ? Nhưng Khảm chẳng thấy vui lên được, ngược lại, có cái gì đó chua xót đang ứa lên cổ họng anh.
- Đó..bước qua bờ cây này là đất vườn nhà chị Lương. Không rõ bữa nay chị ấy có còn ở nhà này nữa không.. Mà có cái gì trước cửa ngõ như là cái quán?
- Cái quán giải khát.
- Sao anh biết?
- Thằng Thuẫn kể.
Cả hai im lặng. Bên trong cũng im lặng. Cả cái thôn Quai Mọ càng im lìm như bãi mồ hoang. Chỉ có gió là thổi vô hồi. Đột ngột Khảm gật mạnh đầu:
- Đúng. Tớ hiểu rồi. Rõ ràng còn thiếu một cái gì đó mới tiếp xúc được. Về thôi, sắp sáng rồi.
l
Đó là lần đầu tiên đồng chí Đọt cùng đi công tác với tôi. Từ lâu, mặc dù tôi rất tin đồng chí ấy, nhìn dáng người, cách sống, tôi nhận ra đây là một chiến sĩ có bản lĩnh. Đặc biệt, sau cái buổi chiều cùng ăn cơm với nhau ở căn phòng trong khu tập thể nông trường, được nghe những lời " chỉnh huấn " của Đọt, tôi thật sự tin cậy ở con người này. Tuy thế, trong thâm tâm, tôi vẫn tự coi mình là lớp đàn anh, là một cán bộ từng trải, kinh nghiệm đầy mình, nhất là kinh nghiệm hoạt động bí mật trong vùng địch. Đọt dù sao cũng chỉ là anh du kích, tin cậy ở bản chất ngay thẳng thật thà, chứ nói về trí thông minh,kinh nghiệm ứng phó với các tình huống phức tạp thì có lẽ cũng như lớp tân binh thôi. Là tôi tự đánh giá như vậy.
Nhưng sau cái đêm đầu tiên ấy, tôi nhận ra, đồng chí Đọt không phải là một người bình thường. Trách gì dạo trước, dám một mình trên rừng lộn về làng dắt Li bỏ trốn, vượt bến Hói Cụ ra thẳng Vĩnh Sơn.
Đêm đó, chúng tôi về đến cứ thì trời đã gần sáng. Mấy cậu thanh niên trong ban choàng dậy, xúm quanh tôi hỏi chuyện. Tôi trả lời qua quýt. Còn Đọt thì nhào vào võng ngủ ngay. Tôi cũng tranh thủ ngã lưng, nhưng không sao ngủ được. Tôi nghĩ miên man từ chuyện Lương, chuyện Li, bé Linh, rồi lại thầm đoán suy tính của Đọt. Dù muốn hay không tôi cũng phải nhanh chóng bắt liên lạc được với cơ sở, nếu không còn cơ sở thì phải gây dựng lại bằng được. Tôi quyết định sáng mai sẽ họp toàn ban, sau đó sẽ lên xin ý kiến bí thư Quảng. Tôi thiếp đi trong sự mệt mỏi nặng nề.
Ai đó thụi vào sườn võng. Tôi choàng dậy đã thấy Đọt đứng cạnh. Mắt anh đỏ ngầu.
- Tôi muốn xin ý kiến anh ...
Tôi ngồi ngay dậy, đầu vẫn nặng chình chịch.
- Nói đi.
-Phải tổ chức đánh một trận đã ...
Tôi nhổm cả người lên :
- Cái gì ?
- Đánh. Đánh một cú, mà không, phải nện vài ba cú đã rồi mới tiếp xúc cơ sở.
Cặp mắt đỏ ngầu của Đọt nhìn tôi chớp chớp. Tôi hiểu, tối qua anh ấy cũng chẳng ngủ chút nào.
- Anh có hiểu ý tôi không ?
- Hiểu. Ý đồng chí là phải báo cho cơ sở biết cách mạng đã trở về ...
- Phải. Không những trở về mà rất mạnh, đủ sức đánh địch bất cứ đâu, bất cứ lúc nào. Làm như thế, bà con mình những ai còn là cơ sở sẽ tự tin, phấn chấn. Ai đã dao động, nằm im nay cũng có thể hồi tâm chuyển ý ... Còn cái đám lau nhau hay ngồi lê mách lẽo thì co vòi lại không dám bép xép.
Tôi mỉm cười :
- Ai dạy cậu thế ?
Tự nhiên Đọt nhoẻn cười rất dễ thương :
- Kinh nghiệm dạo chống Pháp đấy. Khi ta đánh Nam Đông, ở đây chẳng ai làm gì cả mà phong trào cứ lên ào ào...Thế nào, anh chấp nhận chứ.
- Mình sẽ báo cáo xin ý kiến anh Quảng đã.
Nói rồi, tôi vớ vội bánh lương khô vừa nhai vừa vẫy tay gọi Thuẫn :
- Cậu mời các đồng chí trong ban lại họp :
Chỉ một loáng, toàn ban có mặt. Với kinh nghiệm lãnh đạo, tôi tuyệt nhiên không để lộ ý định tổ chức đánh một vài trận, tôi chỉ nói về yêu cầu cấp bách phải gây dựng lại cơ sở trong các ấp, các xã. Tôi nêu một số nét khái quát về tình hình, tôi kêu gọi lòng trung thành, niềm tin tưởng và ý chí cách mạng. Tóm lại, tôi nói như là một cuộc diễn thuyết. Cuối cùng tôi hỏi, các đồng chí có ý kiến gì không ? Đương nhiên chẳng ai có ý kiến gì, bởi vì tôi có nói cụ thể gì đâu mà ý kiến.
Cuộc họp giải tán. Tôi vẫy tay ra hiệu cho Đọt. Cả hai chúng tôi rời khỏi vị trí của ban địch vận, đi như chạy lên miệt rừng nơi làm việc của thường vụ huyện uỷ.
Chỗ làm việc của bí thư Quảng là một chiếc lán nhỏ. Người ta đào sẵn lòng lán xuống khoảng 80 phân, chôn hai cột trụ khá chắc và mắc lên đó một chiếc võng. Cạnh võng có chôn chiếc sạp tre làm bàn. Bí thư có thể nằm võng đọc tài liệu, lại có thể ngồi ngay võng mà viết lách. Khi chúng tôi vào, ông cũng đang hý hoáy viết cái gì đó.
- Chào cậu. Đồng chí kia là ai ?
Tôi chào lại ông rồi giới thiệu vắn tắt về Đọt. Tôi cũng báo cáo tình hình đêm qua vào ấp, nói luôn suy nghĩ của Đọt về việc cần phải tổ chức đánh úp địch vài trận. Tôi biết bí thư huyện uỷ không có nhiều thì giờ và cũng không ưa gì cách nói dài dòng văn tự. Tôi trình bày nhanh gọn và hỏi luôn :
- Ý đồng chí thế nào ạ ?
Quảng nhìn tôi, rồi lại liếc mắt qua Đọt. Ông ngắm hơi kỹ người cán bộ mới này. Rồi ông cũng húng hắng ho, một tay đè lên ngực, một tay chỉ chỉ ra bên ngoài. Tôi chẳng hiểu ý ông muốn gì. Tôi đưa mắt hỏi Đọt. Đọt cũng lắc đầu. Thấy chúng tôi không hiểu, bí thư Quảng cũng không giải thích, ông đứng lên khỏi võng, vừa lậc khậc ho vừa đi khập khểnh ra khỏi lán. Xem ra ông ấy có vẻ yếu hơn dạo đầu năm khi ông trực tiếp giao nhiệm vụ cho tôi ra bắc tìm cán bộ.
Một lát, có thêm một cán bộ cùng vào với Quảng. Tôi biết đó là Trình, uỷ viên thường vụ huyện uỷ phụ trách quân sự. Quảng khoát tay ra hiệu. Chúng tôi cùng ngồi xuống những mảnh ghế tre đóng quanh chiếc bàn. Ông nói luôn:
- Đồng chí trưởng ban địch vận trình bày lại cho ông Trình cùng nghe xem nào ?
Tôi hắng giọng và nói lại. Tôi đặc biệt nhấn mạnh ý nghĩa vì sao phải đánh. Tôi nói, đánh trận đầu chắc chắn là thắng vì kẻ địch bị bất ngờ. Tuy nhiên vấn đề đánh vào đâu, dùng lực lượng nào thì tôi chưa xác định được.
Tôi trình bày xong, bí thư Quảng hất mặt qua phía Đọt :
- Đồng chí có ý kiến gì thêm không ?
Đọt giật thót cả người :
- Thưa không ...
- Thế có phải ý kiến này là của đồng chí không ?
- Dạ ...
- Thì đồng chí phải chuẩn bị phương án chứ ?
Tôi đâm hoảng và lo cho Đọt. Đem theo anh với ý định giới thiệu với bí thư một cán bộ rất có năng lực, không ngờ đã làm khó Đọt. Nhưng quả thật, Đọt là một kẻ có bản lĩnh :
- Thưa các anh, tôi là người vùng này, nhưng tôi đã tập kết ra bắc gần chục năm rồi, giờ quay lại, tôi chưa thể biết rõ được địch ta, chưa nắm chắc được các chỗ chúng đóng quân hoặc tên tuổi, chỗ ở của mấy thằng ác ôn. Việc này, xin các anh chỉ giúp cho. Tôi chỉ đề đạt thế này. Hiện nay, ta đang lấy vùng Cây Trai, Cây Trổ làm hậu cứ. Từ đây muốn vào các xã bên kia sông Hiếu không có con đường nào khác là phải đạp tắt qua Kim Đâu, Kim Bình, vượt các bên lội vào Quách Xá. Nếu để địch nghi ngờ hậu cứ ta ở đây, không những chúng sẽ tiến hành càn quét, ném bom vào cứ, mà chắc chắn chúng sẽ mai phục các bến lội, chặn đường ta vào ấp gây khó khăn cho ta lâu dài. Vì vậy, ý tôi muốn các anh chọn cho một vài điểm đánh xa Quách Xá, làm sao khiến địch phán đoán ta từ một hướng khác tiến vào Cam Lộ ...
- Rõ rồi ! Một nắm đấm xuống mặt bàn tre, mấy cốc nước chao nghiêng. Đó là bàn tay của huyện đội trưởng Trình .
- Báo cáo đồng chí bí thư, theo tôi, ta cho anh em vượt sông Hiếu, qua bên kia đường chín, dấu quân ở động Ngang. Tối đến, bò về tập kích bốt số 10. Chẳng cấn đánh thắng, chỉ tập kích cho chúng nó hoảng loạn rồi rút ngay về bên này. Một điểm khác có thể đánh được là nhà tập trung nghĩa quân ban đêm ở Tân Định. Nếu chuẩn bị tốt, có thể diệt gọn bọn này. Với các hướng tập kích này, nếu tôi là thằng quận trưởng Nguyễn Đình Cựu, tôi sẽ phán đoán Việt Cộng từ trên lèn đá bạc xuống, hoặc trong Cùa ra ...
Bí thư Quảng cất tiếng cười lẫn với cơn ho khục khặc. Tôi biết ông vui. Còn Đọt thì tỏ vẻ mừng ra mặt. Bí thư Quảng vừa ho vừa chỉ chỉ tay vào Đọt. Lần này thì tôi hiểu, ông đã thật sự thích cậu lính mới này.
l
Đã hăm bảy, hăm tám năm rồi, đời tôi đã kinh qua hơn năm chục trận đánh lớn nhỏ cho đến khi trúng đạn nằm xuống, bây giờ khó mà nhớ nổi một cách chi tiết những trận nổ súng đầu tiên ấy. So với những cuộc chống càn khốc liệt sau này, hay so vơi cuộc chiến thư hùng vang dội ở động Mù U, nơi tôi bị thương và Đọt bị bắt, thì hai lần tập kích đầu tiên ấy quá nhỏ bé, quá đơn giản, thật sự chẳng có chi đáng kể lại. Tuy nhiên, với hai cuộc nổ súng táo bạo đó, địa bàn Cam Lộ đã chuyển sang một bước ngoặt quan trọng đúng như dự đoán của Đọt.
Tôi chỉ nhớ sơ lược thế này. Tối hai mươi tám âm, mười một tay súng hành quân. Trong đội hình xuất kích đầu tiên ấy, ban địch vận có bốn người. Tôi, Đọt, Thuẫn và Quyết. Còn lại là những chiến sĩ trực thuộc huyện đội. Chúng tôi vượt sông Hiếu ở bến trên. Luồn qua làng Quách Xá, chúng tôi tiến lên đường Chín, lại băng qua bên đó, dấu quân ở những lùm bụi dưới chân động Ngang. Ngày đó, chúng tôi ăn cơm vắt, nói vui với nhau là cứ coi như đang ăn tết bằng bánh tét gói trũn .. Đêm hăm chín tết, chúng tôi ngoặt trở lại tập kết vào bốt số 10. Cả tốp mười một tay súng đã bó vào khe nước sát lô cốt địch. Chúng tôi xả đạn AK và ném lựu đạn. Có cái gì đó bốc cháy, lửa sáng rực, tàn đỏ bay lên như sao sa. Bọn nguỵ quá bất ngờ, gần như tê liệt không có chút đối phó nào. Tôi ra lệnh rút. Cả tốp reo ầm lên, cố tính chạy ào ào về hướng lèn đá bạc. Sau đó, âm thầm ngoặt trở lại, qua sông Hiếu rút về khe Ló. Mấy hôm sau nhận được tin, có hai lính nguỵ bị chết.
Còn trận thứ hai là mồng năm tết. Bí thư Quảng nói, trận này đánh vào ấp, phá bọn nghĩa quân, nên để cho bà con mình đón tết vui vẻ đã. Hơn nữa, ba ngày tết cơm rượu nghênh ngang, chắc chắn bọn địch sẽ chủ quan trễ nãi. Đúng như ông ấy nhận định, chúng tôi cũng hành quân qua bên kia đường Chín, rồi từ bên đó lộn trở về Tân Định. Trại lính nghĩa quân sáng đèn, mấy chai rượu lăn lóc trên chiếu. Bọn lính đứa nằm, đứa ngồi, đứa đánh bài, đứa hát nghêu ngao. Tôi chưa kịp ra lệnh phát hoả thì một tràng AK đã xối thẳng vào tốp lính ngồi đánh bài. Ba đứa gục tại chỗ. Trước khi đi, ông Quảng dặn tới dặn lui là chỉ bắn đại vào cho chúng nó hoảng sợ bỏ chạy, đừng diệt nhiều loại lính ấy, cốt sao cho bọn chúng hoảng loạn, giải tán, đốt cái nhà đi, rồi rút. Nhưng cậu Thuẫn hăng quá. Nó đã nhận mặt ngay thằng Trung đội trưởng cũ. Nó găm thẳng đạn AK vào đó ...
Sau hai cú điểm huyệt ấy, Đọt đã trình bày trước cuộc họp toàn ban kế hoạch chắp nối cơ sở. Theo anh, lấy hai thôn Quách Xá và Phước Tuyền làm điểm. Anh đưa dự kiến tiếp cận bốn gia đình. Đọt chưa nói xong, Thuẫn đã đưa tay xin phát biểu. Thuẫn dẫn chứng ra một số ý kiến nhận định của bố mình trước đây để nói rằng, chưa thể tin cậy vào thôn đạo Phước Truyền. Riêng Quách Xá, Thuẫn cũng không đồng tình việc tiếp cận, thăm dò trở lại đối với Lương. Thuẫn nói, hồi mẹ cháu chưa mất, mẹ cháu đã khẳng định, cô Lương đó hoàn toàn sa đoạ. Mấy lại, cô ta đang có mối quan hệ đi lại với thằng quận trưởng, điều đó cả làng ai cũng biết ...
Đọt vằn mắt lên định cãi lại. Tôi đưa tay ra hiệu. Kinh nghiệm lãnh đạo cho tôi cách xử lý ổn thoả.
- Cả hai đồng chí đều có lý. Tôi nhất trí là vừa cần phải táo bạo quyết liệt, nhưng cũng phải rất thận trọng. Phải hết sức tin vào quần chúng cách mạng nhưng cũng không thể mất cảnh giác... Thế này nhé, đồng chí Thuẫn phụ trách thêm cậu Phôi, cố gắng tiếp cận xóm trên. Đồng chí Đọt phụ trách đồng chí Quyết đảm nhiệm Quai Mọ và Phước Truyền. Tôi thì tuỳ theo tình hình, khi đi theo tổ này, khi tổ khác. Ổn chưa nào ? Tôi sẽ xin thêm ý kiến chỉ đạo của Thường vụ.
Về sau này, hầu như cuộc họp nào Thuẫn và Đọt cũng có vài câu qua lại khắc nhau, và lần nào tôi cũng đưa ra một cách dàn xếp ổn thoả bằng cách nói, vừa phải thế này nhưng cũng cần chú ý thế nọ. Đọt tỏ ra rất khó chịu với kiểu nói của tôi.
- Này này...tôi hỏi thẳng anh nhé ! Anh học đâu ra kiểu dĩ hoà vi quý thế ? Nghe cứ tức như bò đá !
Đọt giận dỗi mà cằn nhằn với tôi như vậy. Nhưng tôi là người vốn rất tầm tĩnh, tôi biết cần phải làm gì.
Đương nhiên cũng chẳng có chuyện gì to tát xẩy ra. Bởi đây là chiến trường. Đêm nào chúng tôi cũng phải đối mặt với sự hiểm nguy ở trong các ấp. Cái chết có thể ập đến bất kỳ lúc nào. Cũng may giai đoạn này, đầu năm 1965, toàn bộ khu căn cứ của chúng tôi vẫn còn trong thời kỳ tương đối yên tĩnh. Thoảng hoặc mới có chiếc L19 vò vè trên đầu có lẽ chỉ để đe doạ ra oai là chính. Bọn Nguỵ ở Quảng Trị chưa đủ sức mò ra. Nhờ vậy nên sau những đêm thức trắng trong ấp, ban ngày hầu hết anh em đều ngủ ngon giấc. Những nhân viên trẻ như Thuẫn hay Quýết thì ngủ say như chết. Cuộc sống nội bộ tạm coi là đoàn kết, nhất trí cao.
Có lẽ chỉ riêng mình tôi là bất an. Với trách nhiệm Trưởng ban, tôi thật sự thấy lo vì cơ sở quá mỏng. Đã gần hai mươi đêm vào ấp, tiếp xúc cũng gần hai mươi gia đình nhưng nắm chắc được chỉ có ba. Còn lại gần một nửa trong số ấy tỏ ra quá hoảng sợ. Họ nhìn thấy chúng tôi như thấy cọp trên núi về. Số khác thì gật không ra gật, lắc chẳng ra lắc , chỉ thấy họ " dạ dạ " liên tục, tay đong cho du kích vài lon gạo mà run lập bập như đang cơn sốt rét ...
Còn thêm một điều bất an nữa khiến tôi không sao chợp mắt được. Đó chính là Lương. Thuẫn không đồng tình việc tiếp cận Lương đó đành, ngay cả Đọt tự nhiên cũng tỏ ra cẩn thận. Anh cứ vỗ vỗ vào vai tôi, tặc lưỡi, thôi gắng chờ đợi thêm ít hôm nữa xem thế nào đã. Bản thân tôi, mặc dù rất sốt ruột nhưng cũng không dám mạo hiểm. Bởi vì, theo thông tin từ mấy cơ sở đáng tin cậy vừa mới được gây dựng lại thì từ sau hai cú đánh điểm huyệt của ta trong dịp tết, Lương đột ngột tở ra táo tợn hơn. Cô đi lại trong làng nhiều hơn, cái mồm oang oang hơn, ăn nói tục tĩu hơn. Người ta cũng thấy Lương lên về trên quận với ông quận trưởng nhiều hơn. Những thông tin ấy thật sự là những gáo nước lạnh tấp ào vào nỗi hy vọng le lói của tôi. Có lẽ hết thật rồi. Có lẽ con nước đã xô vỡ đập, đã tràn đi, không có cách gì nắn dòng được nữa...
Không biết bắt nguồn từ đâu mà có lẽ cả ban đều biết chuyện riêng của tôi. Tôi không nói. Tôi tin Đọt cũng chẳng dại gì mà kể những chuyện ấy với đám trẻ. Nhưng, cứ nhìn vào ánh mắt của chúng là biết. Thuẫn, Quyết, Phôi, rồi cả Sâm, một y tá mới được huyện uỷ bổ sung thêm cho ban, đều nhìn tôi bằng cái nhìn dặc biệt. Hình như là sự cảm thông, chia sẻ, mà hình như còn có vẻ để ý, dò tìm, lẫn đôi chút nghi ngại. Với kinh nghiệm lãnh đạo, tôi thấy để tình trạng này kéo dài là rất không ổn. Tôi quyết định triệu tập cuộc họp.
Tôi nói:
- Thưa các đồng chí! ( Những lúc thế này rất cần xướng to lên hai tiếng đồng chí !) Chúng ta đang đứng trước những thử thách vô cùng quyết liệt. Kẻ thù cực kỳ nham hiểm, ác độc. Chúng đánh ta trước hết là đánh vào cơ sở cách mạng của chúng ta. Người dân mình chân yếu, tay mềm, chẳng khác chi cành rau, ngọn cỏ. Mỹ ngụy thì cứ như lũ quét, như gió lùa, nó cứ ngập mãi, lùa mãi thế này, thì thử hỏi cỏ non làm sao không úa, rau tươi làm sao không tàn? Vấn đề đặt ra lúc này là gì? Là ta phải nhìn dân ta như thế nào? Có nên oán giận họ vì họ nhút nhát hay giao động không? Có nên xa lánh họ vì thấy rằng họ đang cố tình xa lánh ta không? Có nên chĩa súng vào người nọ người kia, khi thấy người ấy có những việc làm, lời nói không trung thành với lý tưởng cách mạng không? Súng thì đương nhiên phải cầm sẵn trong tay nhưng có bóp cò hay không lại phải suy tính cho kỹ. Nếu không, ta mắc phải âm mưu của Mỹ ngụy, ta làm lợi cho chúng nó đấy.
Tôi nhớ, hôm đó, tôi nói say sưa lắm, xúc động lắm. Tôi cũng không hiểu sao mình có thể nói được như vậy. Mấy nhân viên trẻ lắng nghe chăm chú. Có cậu gật gật đầu. Có cậu còn rơm rớm nước mắt. Chỉ riêng Đọt là có phần lơ đãng. Lúc đầu, Đọt hơi bị bất ngờ, anh trợn mắt nhìn tôi, sau đó Đọt thở hắt một cái, xì mũi một cái. Rồi nghiêng đầu nhìn xa ra miệt rừng phía dưới khe nước. Không biết anh có nghe trọn vẹn được tất cả những gì tôi nói không? Không biết anh ấy đang nghĩ gì.....
Về sau này, một thời gian dài nữa, tôi mới nhận ra một điều rằng, tôi thua hẳn Đọt một điều. Đó là Đọt đọc được rất nhanh tình cảm, suy nghĩ của tôi dù nó được ngụy tạo dưới bất cứ hình thức nào. Ngược lại, tôi rất ít khi hiểu được những tính toán trong đầu anh.,
Cả ngày hôm đó cũng vậy, sau buổi họp ban với bài thuyết giảng cực kỳ sâu sắc của tôi, lớp trẻ cứ xúm xít thầm thì, còn Đọt thì thờ ơ. Anh xuống suối bắt cá mương, loại cá nhỏ như lá tre mà chỉ duy nhất có anh mới bắt được. Cô Sâm y tá bám theo Đọt lom khom chụp cá, quần ướt sũng nước, mốm cứ cười ré lên từng chặp. Sâm thích con người cục mịch này, cái thích hơi quá lộ liễu, có phần thô tháp nữa. Còn Đọt, chẳng hiểu anh ta có tình ý gì không nhưng lại tỏ ra thích thú với trò đú đỡn ấy. Nhìn hai con người không ra trẻ, chẳng ra già cứ nhí nhố bấm bẹo nhau dưới suối, tôi thầm trách Đọt vô tâm. Không chỉ vô tâm với nỗi niềm ngỗn ngang của tôi mà chính cả với bản thân anh ấy nữa.
Nhưng thật bất ngờ, chiều tối hôm đó, sau khi chuẩn bị sẵn sàng mọi thứ để vào ấp, Đọt đã đi lại sát tôi, ghé tai nói nhỏ:
- Tối nay, tui sẽ gặp Lương!
- Cái gì ? Tôi chồm tới.
- Hừ, nom anh cứ như kẻ mất hồn ấy. Mà nên bỏ ngay cái bài kêu gọi tha thiết ấy đi, nghe nẫu ruột lắm.
Tôi có ghìm mình lại:
- Này, nhưng cậu phải tính kỹ lại đã.....
Đọt nhổ tẹt bãi nước bọt, giọng nói nghe gầm gừ như mèo động đực:
- Cũng phải làm cho ra môn ra khoai, để thế này khó chịu lắm. Chẳng phải chỉ có anh dằn vặt thôi đâu. Tôi cũng đau lắm. Chẳng gì thì cũng là bạn cũ.....
Tôi ngẩn người. Thì ra Đọt chẳng hề vô tâm chút nào. Tôi ấn nhẹ vai anh, giọng nhỏ lại, điềm tĩnh:
- Hay...để mình cùng vào.....
- Không được. Đọt khẽ liếc mắt qua phía Thuẫn. Đêm ni anh nên đi với tổ cậu ấy, đừng nói gì chuyện tôi đi gặp Lương. Cái thằng ấy thật là.....
Tôi không hiểu ý Đọt nói gì, nhưng rõ ràng anh ấy có lý. Bắt đầu từ giờ phút ấy, tôi sống trong một tâm trạng lạ kỳ, phấp phổng, hồi hộp, cả lo âu nữa.....
l
Ngay từ buổi sáng dân trong thôn Quai Mọ, dân cả làng Quách Xá đều nhìn thấy Lương xăm xăm đi lên hướng chi khu Cam Lộ. Người ta nhìn thấy rồi ngoảnh mặt đi. Đâu đó có người trìa môi, nguýt trộm một cái. Chỉ thế thôi, rồi người ta ai lo việc ấy. Giữa thời buổi này có ngàn vạn thứ lo. Lo ăn, lo mặc, lo đói rét, lo tờn bay đạn lạc. Ngày sợ lính vào quậy phá, đêm thấp thõm đứng tim khi nghe tiếng gì loạc roạc ngoài vườn....Cuộc sống cứ trôi qua từng ngày, từng đêm trong nơm nớp, chập chờn. Cả làng Quách Xá đều có chung một ý nghĩ rằng, có lẽ chỉ có mình Lương là vô tâm và vô duyên, vô đạo lý nữa.
Cả làng Quách Xá không ai hiểu nổi Lương. Mà có lẽ cả miền nam này chẳng có ai biết được lòng dạ Lương lúc này. Chính cô mới là người hoang mang, lao lư hơn cả.
Sau hai cú đánh bất thần vào bốt số 10 và trung đội nghĩa quân ở Tân Định Lương biết thời thế đã khác rồi. Cách mạng đã về. Những người "đồng chí" của cô một thuả đã xuất hiện. Họ là ai, Lương không thể biết. Nhưng họ sẽ bắt đầu mọi việc như thế nào, điều đó Lương có thể ước đoán được. Những ký ức về thời kỳ luồn sâu vào địa bàn địch chiếm ở Tiên Lai, Tiên Mỹ, chợ huyện, Vĩnh Chấp, bắt mối, chắp nối cơ sở bỗng ùn ùn cuộn về. Quân cách mạng, cho dù ở thời kỳ nào, đặc điểm địa bàn khác nhau thế nào thì đường đi nước bước cũng na ná giống nhau. Trước tiên người ta thu thập tên tuổi tất cả những ai mà họ quen biết, trong đó đặc biệt là những người có đôi chút quan hệ với kháng chiến trước đây. Rồi người ta phân loại ra, tin cậy cao thì tiếp xúc trước, nghi ngờ nhiều thì để nghiên cứu từ từ...Như vậy chắc chắn Lương cũng đã nằm trong đích ngắm của "Việt Cộng" rồi..Chạm trán nhau là điều khó tránh né nổi, vấn đề chỉ còn là thời gian...Cứ nghĩ đến đó là Lương thấy bồn chồn, thấp thỏm. Thực ra không hẳn là sợ. Bởi vì mặc dù, cô đã phản bội, bỏ cách mạng mà đi, nhưng từ ngày vào đây, tuyệt nhiên Lương chưa làm một việc gì phương hại đến phía bên ấy. Từ ngày về lại quê, Lương chỉ sống cho riêng mình, sống như một sự xả hận, trả thù cho kiếp đời riêng.. Cùng lắm giờ đây cách mạng không tin vào mình nữa. Lạy Chúa, mong là như vậy. Như vậy thì yên tâm hơn ...Không tin thì thôi, ghét bỏ cũng được, nhưng chẳng lẽ vì thế mà bị trả thù, bị xử tội ? ừ, mà biết đâu đấy ! Giá như trong số Việt Cộng ở vùng này có cả " anh ấy " thì hay biết mấy? Liệu khi việc trả đũa xẩy ra, anh ấy có dám ra mặt vì mình không? Chao ôi, giá như có anh, giá như gặp anh ... Ừ, tự nhiên Lương thấy nhớ, thậm chí có đêm thương nhớ đến cồn cào. Tự nhiên Lương lại trông Việt Cộng tìm đến mình ... Người cô run lên. Có lẽ đó là ngày phán xử cuối cùng chăng ?
Nỗi lo lắng không phải chỉ ở một phía. Với kinh nghiệm hoạt động, trong bối cảnh thế này, cô biết, còn một mũi súng khác đang chĩa về cô, chờ đợi. Đó là cha Cựu !
Dạo Lương mới trốn ngoài kia trở về làng, cuộc sống không đến nỗi nào. Người dân Quách Xá lúc đầu có hơi kinh ngạc, có chút hốt hoảng, nhưng sau đó họ im lặng. Lúc đó, đa phần dân trong thôn đã thầm đoán Lương là cơ sở mật của Việt Cộng , chắc chắn đã được " bên đó " bố trí trở về, giả đò thế này, giả đò thế nọ để hoạt động lâu dài. Lương nhanh chóng đọc ra được những ý nghĩ đó, cô cũng thấy hay hay. Dù sao như thế, người ta sẽ không kinh bỉ cô, người làng sẽ để cho cô yên.
Nhưng Lương đã nhầm to. Không sao lường hết sự đời. Chỉ chưa tới một năm thì Nguyễn Đình Cựu bất ngờ trở về. Lúc đó hắn chưa phải là Quận trưởng. Hắn là trưởng ban tố cộng. Chao ôi, cái ban tố cộng này, có cái gì đó na ná đội cải cách của Lương dạo trước. Nhưng mà tàn ác hơn, thô bạo hơn, độc địa hơn nhiều. Lại thêm cái thằng Rệ lại trở thành đội viên tin cậy của Cựu. Và vì có Rệ mách lẻo mà cha Cựu đã biết có Lương. Nó mò đến ngay táp lự.
Gặp hắn, Lương run sợ đến bủn rủn tay chân. Nhưng thật khốn nạn, hắn lại cười. Đù mạ, sao hắn không gầm thét, nhiếc móc hay cho gô cổ Lương lại, mà lại cười. Cái nụ cười tươi rói của hắn chẳng khác gì ngày xưa. Nhưng bây giờ, Lương tuyệt nhiên không còn chút xao xuyến nữa. Cô chỉ thấy ớn lạnh sau gáy. Trong sâu thẳm, còn có chút khinh bỉ nữa.
- Ồ, em đó ư, chà quá lâu rồi còn gì ? Vẫn nhớ anh chứ ?
Lương thấy lờm lợm trong cổ họng :
- Dạ thưa cha, quên sao được ạ.
- Ha ha ... Hắn cười thật thoải mái, thật dễ chịu. Rồi bất ngờ hắn ngước cổ lên cao nói một hơi.
" Lạy Đức Chúa, xin ngài nhớ cho
Cuộc đời con chỉ là hơi thở
Mắt con sẽ chẳng thấy hạnh phúc bao giờ
Những đôi mắt từng nhìn thấy con chẳng nhận ra con nữa
Nhưng nếu ngài đưa mắt nhìn con, thì con sẽ chẳng còn.
Ví tựa mây tan, ví tựa mây bay
Ai xuống âm phủ rồi, chẳng còn lên được nữa
Nó chẳng trở về mái nhà xưa
Nơi nó đã ở, hết nhận ra nó rồi. A men ! ... "
Lạy Chúa, hắn đang định giở trò gì đây. Lương vừa dí dí ngón chân cái lên nền sân vừa bối rối toan tính. Nhưng rất đột ngột hắn chuyến giọng : - Ơ hay, em không mời tôi vào nhà được sao ?
Lương luống cuống :
- Con xin lỗi, mời cha ...
Nguyễn Đình Cựu bước vào nhà rất chủ động, hắn đảo mắt nhìn bao quát cả ba gian nhà rồi ngồi xuống ghế một cách tự nhiên như thể đây là nhà hắn ...
- Này ... nói chuyện cũ cho vui hí ? Dạo đó, sao tự nhiên bỏ trốn ?
- Dạ ... cha biết rồi mà. Tự nhiên đò con lên chợ huyện thì bị du kích nhào vô. Họ lấy mất hàng. Con hốt hoảng bỏ chạy. Trở về thì sợ bề trên trị tội, nên ...
Nguyễn Đình Cựu lại cười to. Chẳng thể đoán được bên trong bụng hắn có tin lời Lương không ?
- Thế rồi tại sao ... quay trở ra ? Vì nghe tin Việt Minh thắng lợi phải không ?
- Lạy Chúa . Sao cha lại nói thế. Con ra... vì ... ở đây nghe cậu Rệ kể chuyện cha bị ...cha bị ...Chính cậu Rệ nói cho con biết đấy chứ ... Không tin, cha cứ hỏi cậu ấy ...
- Ờ ờ ... Là nói cho vui thôi, chuyện cũ hỏi làm gì ? Mà này ... thế còn chuyện đứa bé ? ...
Lương tắc nghẹn cổ. Cô biết sớm muộn gì cũng phải chạm mặt với câu hỏi này ... Cô đã có dự định, nhưng không biết có thuyết phục được Cựu không .
- Sao ? không kể được à ?
- Dạ ... không ...
-Vì sao nào, chuyện cũ rích cũ ràng rồi mà, có ai còn cười em nữa đâu .
- Dạ ... nhưng mà em hận ...
- Em hận ? Hận ai ?
Lương ngẩng hẳn đầu dậy, đôi mắt quắc lên :
- Cha còn hỏi hận ai à ? Hận cha đấy. Hận cả Xơ bề trên nữa ...
Đôi lông mày Cựu khẽ nhíu lại :
- Tại sao thế ?
Đôi mi Lương khẽ chớp chớp ...Cô đang cố làm cho nước mắt ứa ra ...
- Nào, tại sao lại hận tôi, nói đi ?
- Vì...vì cha ác lắm .. Xơ bề trên cũng ác .. Các người đều vô lương tâm. Đã biết cái bọn ở đồn Hồ Xá đều là quỷ Xa tăng, thế mà cứ tống tôi vào...Tôi đã van xin Xơ bề trên rồi, lại còn bảo chúng nó sợ cha nhất, sợ cố đạo người tây, có mọc sừng chúng nó cũng không dám. Khốn nạn, đúng là chúng nó đã mọc sừng.....
Nguyễn Đình Cựu há to miệng ra. Lần này có vẻ hắn tin thật. Lương liếc trộm mắt, thấy vẻ mặt của hắn, cô dấn thêm:
- Sao mà thân tôi khốn nạn thế này....Tôi tin ai, thương yêu ai, cha có biết không? Vì lẽ gì tôi bỏ làng bỏ quán lặn lội ra ngoài ấy, cha có biết không? Tôi dám đơn thân độc mã lặn lội lên xuống cái con đường rậm rịt cây cối đó thâu đêm, suốt sáng là vì ai, cha không biết chút nào sao? Thế mà, các người lại ném cái niềm tin thơ ngây của tôi, quẵng cái tình yêu ban đầu của tôi vào cho bọn chó đẻ....Các người....tôi hận lắm. Tôi trốn đi vì sợ là một, vì hận là hai....ông có hiểu không?....Hu hu.....
Cái bài đặc sệt chất đàn bà, lại là thứ đàn bà thất tình này, đã hoàn toàn đánh gục được cha Cựu. Hắn tự hiểu ra, và hắn tin. Giọng hắn bỗng nhiên nhỏ lại, cũng run run:
- Ta hiểu rồi. Nhưng em tưởng ta muốn như thế lắm sao? Em tưởng ta không có ước muốn gì, không có thương yêu ai, khao khát ai sao? Nói ra lúc này thì thật vô nghĩa, và có thể em cũng chẳng tin. Ta yêu em lắm Lương ạ. Cả đời ta chỉ có duy nhất một tình yêu....Nhưng Chúa đã cướp mất....Hắn thở dài một cái như trút toàn bộ nỗi bi thảm cuộc đời ra giữa khoảng không cho thiên hạ cùng chịu. Rồi hắn ngẩng lên, nét mặt tươi dần lại:
- Thôi, dù sao hôm nay anh cũng thấy vui. Vui vì đã gặp lại được em. Vui hơn vì đã hiểu được em. Từ nay, hai đứa mình không phải khoác áo Chúa nữa, nhưng Chúa vẫn ở trong lòng. Em vẫn là người anh thương yêu, tin cậy....Nếu có gì trắc trở cứ lên thẳng trên quận gặp anh, nhé !
Cựu đứng dậy bước ra ngoài. Đến bậc cửa, hắn quay lại:
- Mà này....nếu Việt Cộng mà gặp lại em, họ sẽ khử đấy. Phải thật cẩn thận nhớ chưa? Nếu thấy có nghi ngại gì gọi anh ngay, nhớ chưa !
Nói rồi hắn bước ra sân, đầu ngước lên cao, tay đột ngột làm dấu thánh. Giọng hắn vẫn còn trong trẻo lắm, trong trẻo như ngày nào:
"Đoàn lữ hành thay đổi hướng đi
Họ phiêu bạt giữa chốn hoang vu rồi mất dạng
Đoàn lữ hànhTê-ma chăm chăm nguồn nước
Đoàn người Sơ-Va dạt dào hy vọng
Nhưng họ phải bẽ bàng vì đã quá tin tưởng chờ mong
Khi đến nơi họ thẹn thùng xấu hổ...."
Cựu đi rồi. Dáng đi của hắn đã hơi khòm khòm, nhưng sải chân vẫn còn rất hoạt bát. Lương đưa tay đè lấy ngực cho con tim đỡ đập dội. Cô tự nhủ thầm, không biết hắn có tin thiệt không?
Hắn là kẻ sâu xa khó lường. Lương khẳng định vậy. Nhưng mình là ai, là con nít cứ ngô nghê suốt đời sao? Không đâu. Cha Cựu ơi là cha Cựu! Con Lương hôm nay đâu có còn là con Lương ngày ấy, một bài kinh mơ hồ kia đâu còn ru ngủ được con này....
Thế là từ hôm đó, Lương bắt đầu tự chuẩn bị cho mình một thế võ. Thế võ không ra tấn công cũng chẳng ra phòng ngự. Nó chỉ là thứ khiến người ta không quá xa, không quá gần, không dám khinh và đương nhiên cũng chẳng còn nể trọng. Nói cho cụ thể ra, không ai dám đặt cược lòng tin vào cái thứ người có kiểu sống chẳng lấy gì nghiêm túc, nhưng cũng chẳng ai có cớ gì mà nghi ngờ, cảnh giác với loại người này. Đó là thế võ mà theo Lương suy tính, vừa đối phó được cả với cách mạng lẫn quốc gia....
Kể từ hôm cảm nhận được tín hiệu: " bên ta"đã về, Lương càng nóng người lên, càng tỏ ra buông thả hết cỡ. Lương lên xuống quận nhiều hơn vì năm này, Nguyễn Đình Cựu đã là quận trưởng. Kể ra như thế cũng nguy hiểm, bởi vì rất dễ bị Việt Cộng hiểu nhầm. Nhưng Lương không còn cách lựa chọn nào khác. Cô biết, từ hôm bắt đầu có động tĩnh hoạt động của Việt Cộng đến nay, cặp mắt thằng cha Cựu để ý đến cô nhiều hơn, tay chân của hắn sờ mó gần cô hơn, cái bọn cộng hoà, cả mấy đứa nghĩa quân cứ la cà nhậu nhẹt, cũng liếc mắt, bấm bẹo đú đỡn với cô, nhưng cứ nhìn cung cách của tụi nó là Lương biết chúng nó đang dò tìm....Thà để "bên ta" hiểu nhầm còn hơn rơi vào tay chúng nó....Hơn nữa, với kinh nghiệm hoạt động của mình, Lương nhận định rằng, lúc này Việt Cộng cần nhân mối cơ sở chứ chưa phải lúc trả thù. Chỉ cần mình đừng làm một việc gì có hại cho họ, chắc chắn họ chưa đụng đến. Còn việc họ nghi ngờ, họ không tìm đến mình nữa thì càng hay. Lạy Chúa, mong sao được như vậy....
Nhưng Chúa đã không đủ sức phù hộ. Họ vẫn đến. Họ đã tìm đến.
l
Đúng là linh cảm. Một linh cảm đáng sợ. Sáng nay, chẳng hiểu sao, Lương dậy sớm và xăm xăm đi lên quận. Thực ra, cô cố tình đi như vậy, chiếc nón trắng lật úp ra phía sau vai, hai tay đánh tung tẩy. Cô cố xăng xái vậy cho cả làng nhìn thấy. Nhưng Lương không hề vào quận. Cô tạt vào một quầy La Ve, ngồi đó, uống cạn đến hai chai nước giải khát, rồi nấn ná, loay hoay, vờ hỏi chuyện này chuyện nọ, đến gần trưa mới quay về.
Cả buổi chiều Lương ngồi đứng không yên. Cô lại đi khắp thôn Quai Mọ, lại la cà vào trong làng Quách Xá, đến chỗ này chào, chỗ kia cười cợt. Ai cũng chào lại, nhưng cô biết họ chẳng mặn mà gì. Chỗ nào Lương sà vào, họ đều kiếm cớ bỏ đi.....
Vẫn không sao trấn tĩnh được lòng. Tối đến, cả làng tắt đèn. Lúc này chẳng ai dám ra ngõ nữa. Đêm về là cả một sự hãi hùng. Lương tắt đèn, chốt cửa. Nhưng cô không sao ngủ được. Cô linh cảm rằng, hình như cái gì đến đã sắp đến...Nó đang đến đâu đó từ trong khoảng tối mịt mù ngoài kia....
Quả thật là sự linh cảm diệu kỳ. Trong âm u tĩnh mạc vang lên hai tiếng gõ. Lương giật bắn người, ngồi vọt dậy. Im ắng đến rợn tóc gáy. Rồi ba tiếng cạch cạch nữa... Không thể để tiếng gõ tiếp tục, nếu không cả xóm sẽ nghe thấy. Lương run rẩy tụt khỏi giường, choáng váng bước ra cửa. Cứ có cảm giác như thần chết đang xoè hai tay ở phía trước.
Lương rút chốt cửa, ngập ngừng một chút rồi kéo nhẹ. Một tiếng "két"vang lên nghe thót cả tim. Một giây trấn tĩnh. Không có ai. Lương hơi thò cổ ra một tí....Vẫn không có gì. Sao thế nhỉ ? Hay do mình hoảng quá mà nghe lộn. Lương quay vào, bước một bước, nghĩ thế nào lại quay ra. Thì, bất ngờ, một bóng đen sừng sững chắn trước mặt !
Suýt nữa thì Lương "á" lên một tiếng. Nhưng dù sao, cô cũng là người đầy bản lĩnh và kinh nghiệm. Cô không nói gì, lách người qua bóng đen, khép cửa lại. Rồi Lương đứng im như thế, áp tai vào cửa, chờ đợi chừng vài phút. Không nghe thêm một tiếng động nào, cô lặng lẽ đi vào phía buồng trong. Bóng đen bám sát theo, có thể nghe rõ hơi thở từ sau gáy. Rồi cửa buồng cũng được khép lại. Lương xoẹt diêm, châm đèn, vặn thật nhỏ bấc, lại lấy hai chiếc gối dựng thành một khung chắn ánh sáng. Cô cố tình làm chậm để tự trấn an trong lòng. Sau tất cả mọi điều, Lương từ từ quay lại:
- Trời ơi !.Đọt !...
- Chị Lương !..
Có một giây phút thật sự cảm động. Cảm động từ sâu thẳm trong lòng. Cả hai gần như muốn khóc..Nhưng rồi, họ kịp trấn tĩnh. Cả hai ngồi qụy xuống nền đất sát cạnh mép giường. Lương vào đề trước:
- Tôi biết thế nào các anh cũng tìm tôi....
- Sao chị biết ?
- Các anh nghĩ gì mà tôi không biết!
Vẫn sắc sảo như xưa. Đọt thầm nghĩ vậy....
- Con tôi thế nào?
- Nó khoẻ, đẹp hơn cả chị, học giỏi nữa....
Có tiếng xịt mũi khe khẽ:
- Còn thằng cu nhà anh?
- Cũng tạm.
- Còn Li?
- Li....vẫn thế. Tiến bộ !
Lương khẽ thở dài:
- Chắc nó căm thù tôi lắm....
- Làm chi đến mức ấy....
- Nó đối xử với anh thế nào?
- Tốt.
- Nói dối làm gì.
- Sao lại dối?
- Hừ, nó đâu có yêu anh. Tôi biết rõ vì sao nó lấy anh...Cũng chỉ tại tôi thôi. Hồi đó mình ngu quá....
Đọt thấy không thể để câu chuyện sa đà qua hướng này, anh thở hắt một tiếng rồi hỏi khẽ:
- Này, sao chị hỏi nhiều người cũ mà lại không hỏi một người....
Ngừng một tí, giọng Lương sít lại:
- Tôi có biết ai nữa đâu?
- Sao thế?
- Tôi quên hết rồi. Mà này bữa nay tôi là một con Lương khác rồi, khác lắm rồi. Các anh tìm tôi làm gì. Tôi hiện nay thế nào, cả làng này đều biết. Sao các anh không tìm hiểu xung quanh đã mà vào đây?
- Tôi tìm hiểu nhiều rồi.
- Thế họ không cho các anh biết tôi nay thế nào à?
- Có.
- Thế mà....các anh cũng to gan hí? Không sợ tôi báo cho cha Cựu à?
Đọt cười khẩy:
- Có bao giờ bọn này sợ cái thằng mặt chó ấy đâu. Nói thật nhé, tôi cũng chưa muốn vào chỗ o đâu. Chẳng qua, người ta bắt tôi thôi.
- Ai bắt ?
- Đồng chí Khảm !
- Cái gì....
- Đồng chí Khảm bảo tôi yêu cầu chị trở về làm việc.
- Ghê thế cơ à ! Đồng chí Khảm yêu cầu tôi, còn anh thì không?
- Đúng thế !
- Nghĩa là Khảm còn tin tôi, anh thì hết tin?
- Không .Tôi vẫn tin. Tôi tin như Khảm. Nhưng Khảm thì thương chị, còn tôi thì ghét....
- Sao lại ghét ? Tôi làm gì anh?
- Hừ, chị tự hỏi lại bản thân ấy..Thôi, theo lệnh trên nên tôi mới phải vào. Chừ phải ra. Chị từng hoạt động nên cũng biết nguyên tắc rồi. Không thể ngồi lâu hơn được....
Đọt nhổm người dậy. Tự nhiên Lương cuống lên:
- Này này...nhưng mà....
- Thôi, để hôm khác. Đêm nay tôi chưa có ý trao đổi công việc gì cả. Chị cố gắng mà giữ lấy mình.
l
Toàn bộ những gì Đọt biết về Lương sau lần gặp đầu tiên là như vậy. Anh kể lại tỉ mỉ từng chi tiết cho tôi nghe, cả những lời bình phẩm của mấy cơ sở mà theo Đọt là rất đáng tin cậy, cả những nhận xét của riêng anh nữa. Theo Đọt quả quyết, Lương có hoang mang nhưng chưa sa ngã. Hơn nữa, loại người có hành tung phức tạp và bí hiểm như Lương thì quả thật không làm sao tránh khỏi "sổ đen"của địch, nhất là thằng cha Cựu. Lương phải chọn kiểu sống chênh vênh như vậy là hoàn toàn có lý.
Tuy chưa ra môn ra khoai gì, nhưng tất cả những điều Đọt kể cũng đã làm lòng tôi yên tĩnh lại đôi chút. Tôi hỏi dè dặt:
- Thế theo cậu, có thể chắp nối lại cơ sở này được không?
Đọt không ra gật, không ra lắc:
- Để xem thử đã....
- Thế theo cậu....mình có nên trực tiếp gặp không ?
- Khoan đã anh....Cứ để xem xem thử....Đêm rồi, tôi cũng chỉ nói đến ngang đó....Kinh nghiệm cho thấy, nếu vội quá, có khi người ta lắc đầu nhưng thực lòng không chắc đã từ chối, người ta gật đầu nhưng biết đâu lại là một cái bẫy....
Thấy tôi buồn, Đọt vỗ nhẹ lên vai, mỉm cười như thể chính anh là cấp trên tôi:
- Dầu sao, phần tin trong tôi vẫn nhiều hơn. Anh cũng nên thế....Có điều, đấu tranh giai cấp mà anh!.
Tôi không lấy làm khó chịu vì cái giọng bề trên của Đọt. Quả thật lúc này, lời "dạy dỗ" ấy rất có ích cho tôi....
Thưa các đồng chí ! Nếu các đồng chí nghe được lời tôi, thì tôi xin nói về đồng chí Đọt như vậy. Ngay từ những ngày đầu tham gia kháng chiến, rồi những ngày đầu trở lại chiến trường Gio-Cam, Đọt đã tự mình chứng minh cho đồng đội thấy bản lĩnh của một người lính, không, phải nói là một cán bộ, mà không, theo tôi đáng ra phải là một nhà lãnh đạo. Ngay từ những ngày ấy, mặc dù Đọt rất phục tùng tôi, rất tôn sùng tôi, nhưng thú thực tôi thấy có rất nhiều điều đồng chí ấy giỏi hơn tôi, tinh tế hơn tôi, bản lĩnh hơn tôi. Tôi đã định bụng rằng, sẽ đến một lúc nào đó, vào một giai đoạn nào đó, nếu tôi còn có cương vị thì sẽ bàn với lãnh đạo cất nhấc anh. Đó không phải là một thứ cảm tình riêng. Đọt xứng đáng như vậy. Trong lớp người đồng thời của tôi, cả tôi, cả Lương, cả Li nữa, không ai hơn được cái anh chàng thấp lùn, thô tháp, có phần cục mịch của làng quê Phước Tuyền ấy đâu. Nhưng tất cả đã không kịp. Cuộc sống khắc nghiệt lại xoay vần theo một hướng khác....
Cái yếu nhất, đáng phê bình nhất của Đọt chính là anh không chịu tìm cách làm cho đồng chí, đồng đội hiểu mình. Anh không muốn làm thế, mà cũng có thể là anh không làm được. Có lần tôi đã góp ý riêng cho Đọt. Đọt không phản đối, nhưng lại lắc đầu. Đọt nói: khó quá anh ơi, tui biết mần răng được. Giá như làm được, hồi trước ở nhà, tui đã chứng tỏ cho Li biết tui yêu thương Li biết chừng nào. Rồi sau này, đã ăn ở với nhau rồi, biết Li không muốn gần tui nhưng cũng chẳng phải ghét bỏ gì tui, chẳng qua có lẽ Li thấy không cảm được tui đó thôi. Tui biết vậy, nhưng cũng chẳng làm sao thay đổi được.....
Có lẽ, cái nhược điểm chết người ấy đã làm hại cuộc đời Đọt. Lúc đầu nó chỉ nhen nhóm lên thành sự khó gần, từ khó gần đến không phục, rồi dần dần trở nên khó chịu, trở nên ghen tức. Tôi nhận ra sớm điều ấy ở trong ban địch vận. Người khó chịu nhất đối với Đọt là Thuẫn. Nhưng thú thật, tôi đã không có một biện pháp gì ngăn chặn cái mầm móng đối chọi ấy xẩy ra. Trước hết phải nói là tôi hơi chủ quan. Dù sao thì cũng là đồng chí với nhau, làm gì đến nỗi. Hơn nữa, Thuẫn là lực lượng trẻ đáng tin cậy, lại là con nhà có truyền thống. Thêm một cái khó nữa là, chẳng hiểu vì sao, bí thư Quảng lại đặc biệt thương cậu ta, thương như con đẻ vậy....
Tuy nhiên, chuyện đó còn lâu nữa mới xẩy ra. Dù sao trước mắt chúng tôi là những nhiệm vụ nặng nề, không một ai tự mình gánh vác mà không cần đồng đội. Vì thế, ban địch vận vẫn đoàn kết, nhất trí, là nói cái dạo đầu tiên ấy, khi tôi còn là Trưởng ban.
Đăng ngày 11/01/2008
