Tác giả: Xuân Đức
Chương 8
Trong một chuỗi năm tháng dài lê thê với cõi trần, không phải năm nào cũng đáng nhớ. Nhưng đã là cái năm, cái tháng, cái ngày đáng nhớ thì dù lấp vùi xuống đất cũng không sao quên được.
Năm 1965 là một năm như vậy.
Với thế cuộc chung, năm đó được coi là một bước ngoặt. Tướng Oðt-mo-len sang Miền Nam Việt Nam. Hắn mở một chiến dịch gọi tên là "năm mũi tên". Người Mỹ ồ ạt đổ quân vào trên dưới nửa triệu. Cứ quân Nguỵ đi trước, quân Mỹ áp sau lưng, xe tăng càn ủi dưới đất, máy bay nhào lộn trên đầu...Năm đó cũng bắt đầu cho những trận mưa bom huỷ diệt xuống miền Bắc...Cả dải đất Việt Nam, chẳng riêng gì Miền Nam hay Miền Bắc đều bần bật rung lên cả ngày cả đêm như một chảo mỡ.
Trung ương ra quyết định mở chiến dịch đường Chín, mục tiêu là kéo quân Mỹ ra Quảng Trị, giáp sông Bến Hải để đối mặt với miền Bắc, chia lửa cho các vùng xa phía nam.
Chiến trường Bắc Quảng Trị chính vì thế mà vô cùng căng thẳng, vô cùng khẩn trương và quyết liệt. Chỉ thị của Tỉnh uỷ đối với chúng tôi là hoạt động mạnh hơn, gây dựng cơ sở nhiều hơn, đánh mạnh hơn vào bọn ác ôn, bọn chức sắc trong các thôn ấp, đánh lính Mỹ, lính Cộng hoà, lính nghĩa quân. Đánh làm sao cho cả vùng Bắc Quảng Trị này luôn luôn bất ổn, luôn luôn hoảng loạn để cho quân chủ lực Mỹ phải nhảy ra, nhảy càng nhiều càng đạt yêu cầu chiến dịch.
Trong bối cảnh ấy, ban địch vận chúng tôi có dịp tung hoành và con người xông xáo nhất, nổi trội nhất, lừng lẫy tiếng tăm nhất không ai khác, chính là đồng chí Đọt.
Chuyện thì nhiều, nhưng xin điểm ra đây một vài trận tiêu biểu.
Đêm 21 tháng 7, Đọt dẫn theo 3 người chọc thẳng xuống Phước Tuyền, thọc ngay vào nhà tên nhân viên đặc vụ cảnh sát, ý định lúc đầu là gô cổ hắn dẫn về cứ. Không ngờ, kẻ địch đã có phòng bị . Một tốp nghĩa quân từ ngoài ngõ áp vào. Thế là nổ súng. Thằng nhân viên cảnh sát bể sọ ngay giữa căn thờ. Một lính nghĩa quân chết queo ở ngõ, số còn lại bỏ chạy. Đọt bị xước nhẹ ở tay. Cả tốp chạy băng lên An Hưng, Tân Định rồi ra mép sông. Chó sủa dậy cả một vùng Bắc Cam Lộ.
Đêm 16 tháng 8, Đọt dẫn cả tốp về Tân Định. Từ ngày trung đội nghĩa quân bị đánh, chúng nó không dám ngủ đêm trong ấp. Ban đêm tất cả lính kéo lên ngủ tập trung trên quận, sáng sớm mới mò về. Chúng sộc vào từng nhà, tra hỏi, uy hiếp xem đêm qua Việt Cộng có về không, cơ sở nào chứa chấp. Nhiều gia đình bị chúng trói quặt cánh gà phơi nắng cả ngày ngoài sân nhà Hội đồng. Ai ngất xỉu, chúng dội nước đái vào mặt... Cơ sở đã bắt đầu hoang mang. Đọt nghiến răng ken két, thề xóa sổ bọn này. Đêm đó, Đọt dấu quân trong một lùm cây ngay cổng nhà Hội đồng. Ban đêm, trời tối như mực, nhìn cái lùm cây cứ tưởng là rậm rịt, kín đáo lắm. Ai dè khi trời sáng, mới thấy hở hang toang hoác. Ngay khi mới rạng đông, đã có tới hai mụ đàn bà te he ra lùm cây ngồi đái. Khi họ tuột xong quần, ngồi xoạc xuống thì mới nom thấy quân ta, cả hai bên chiếu tướng nhau và đều như chết cứng. Đọt vằn mắt lên: Ngồi im rứa...Cứ ngồi rứa, tao đút cặc vào mà nhìn cái thứ của chúng mày. Nhúc nhích tao bắn bỏ. Hai ả xấu số cứ phải ngồi cứng trong cái tư thế ấy gần hai mươi phút...Rồi trung đội nghĩa quân lên. Súng vác vai, vừa đi vừa ngáp. Chúng làm sao ngờ được cửa tử đang chờ. Thằng trung đội trưởng đi đầu, cách lùm cây chừng năm bước chân mới phát hiện đươc Việt Cộng. Hắn sửng ra, cả thân người thẳng đuỗn, mồm ú ớ như bị động kinh. Hàng loạt đạn AK xối ra. Riêng thằng trung đội trưởng lãnh đủ vào ngực 12 phát.
Ngày 1 tháng 9, Huyện uỷ chủ trương đánh một trận mừng ngày độc lập. Phải đánh ban ngày. Phải treo cờ mặt trận. Nhiệm vụ được giao trước một tuần mà chúng tôi nghĩ mãi không ra kế sách gì. Đã sát kề ngày mồng 1, tôi vô cùng lo lắng. Nhưng Đọt đã giải nguy đúng lúc. Mục tiêu xác định là tên Tái, là nhân viên cảnh sát, tay chân cừc kỳ thân tín của Nguyễn Đình Cựu ở làng Quách Xá. Tái chính là du kích cuối thời chống Pháp, bị kỉ luật vì tội hủ hoá. Chính hắn là mối lo sợ của tất cả cơ sở ở vùng này. Nếu diệt được Tái, phong trào coi như được cởi trói. Nhưng tên Tái rất xảo quyệt. Hắn chỉ ở nhà ban ngày, khoảng bốn giờ chiều là lên quận. Cả ban chúng tôi chụm đầu bàn phương án vượt sông ban ngày. Dĩ nhiên Đọt vẫn là người đề xuất. Mọi người đồng tình cao. Tuy nhiên, Thuẫn tham gia một ý rất có gia trị. Thuẫn nói, vượt sông kiểu như chú Đọt nói là rất bất ngờ. Nhưng giỏi lắm chỉ được ba người. Nếu vào làng, lỡ như chạm mặt với một trung đội địch thì khó mà thoát được. Hơn nữa, ta vẫn phải bí mật hướng đi về căn cứ. Vì vậy, cháu đề nghị chia làm hai mũi. Phải có một lực lượng đông hơn tiến xuống làng từ hướng tây... Đọt gật mạnh đầu một cái, vỗ đét lên đùi một cái, khen hay. Tôi khết luận phương án và trong bụng không khỏi mừng thâm. Mừng vì đã tháo gỡ được một nhiêm vụ hóc búa, nhưng mừng hơn vì thấy nội bộ ban ngày càng đồng lòng nhất trí.
Nửa đêm, Thuẫn dẫn một tổ bốn tay súng lặng lẽ vượt bến trên, vòng lên khu đồi sát đường Chín, ém quân ở đó. Gần sáng, nhóm ba người gồm tôi, Đọt và Quyết mò ra bờ sông Hiếu, đối diện làng Quách Xá. Chúng tôi chui vào một bụi lách rậm rạp sát mét nước. Thời gian còn dài. Chúng tôi phải chọn thế ngồi thoải mái nhất để chờ đợi...Sông Hiếu phẳng lặng, mờ mịt sương. Hơi nước bốc lên cùng với gió đông bắc se se lạnh. Tiếng côn trùng rả rích, tiếng ếch nhái ộp oạp... Có muôn vạn âm thanh kỳ diệu của tạo hoá mà phải có những giây phút tĩnh lặng, tập trung cao như lúc này, ở một nơi giáp lai giữa rừng và làng quê thế này, con người may ra mới cảm nhận hết được. Tôi ghé sát tai Đọt, tán chuyện cho đỡ sốt ruột.
- Cậu giỏi thiệt...
Đọt nhíu mày:
- Giỏi cái chi?
- Thì đấy, nghĩ ra cái mẹo này ...
Đọt bất ngờ xì ra một tiếng, khẽ liếc mắt qua Quyết rồi dí mồm vào tai tôi
-Tui mà nghĩ ra mẹo này thì có mà chạch đẻ ngọn đa...
- Uả ... rứa ai mách cho cậu?
Đột nháy mắt một cái:
- Đố anh đấy...
Tôi chột dạ, vội túm lấy tay Đọt:
- Này, này... có phải...
- Đúng, chính là chị Lương đấy! Chị ấy cũng cung cấp mục tiêu cho tôi.
- Này, thế tức là cậu đã tiết lộ nhiệm vụ? Ai cho phép cậu?
Đọt thở hắt một cái:
- Cờ bí dí tốt, biết làm sao được
- Nhưng nếu lỡ ra...
- Tội vạ đâu tôi chịu tất, anh đừng nói gì cả...
Đến lúc này, tôi thật sự thấy lo. Nếu chuyện nay vỡ lở, không những nhiệm vụ thất bại, anh em bị tổn thất, mà chính hi vọng cuối cùng của tôi vào Lương cũng sẽ sụp đổ hoàn toàn...
Trời sáng hẳn. Rồi mặt trời lên. Dưới sông đã xuất hiện nhiều thuyền đánh cá. Loại thuyền ở làng quê bé tẹo, trên thuyền lợp vòm nui kín. Dân chài kéo lưới rê, bắt cá nhỏ. Mỗi thuyền thường chỉ có hai người. Một người cầm lái cạy thuyền. Một người cầm thanh gỗ gõ lốc cốc vào mạn để xua cá. Cả khúc sông rền vang tiếng gõ y như một xưởng mộc. Đó chính la toàn bộ kế hoạch của chúng tôi...
Chúng tôi nín thở chờ đợi, kiên trì chờ đợi cho đến khi có một chiếc thuyền vô tình ghé sát vào bụi lách chỗ chúng tôi. Giây phút quýêt định đã đến. Đọt bất ngờ thò đầu ra với nòng súng đen ngòm:
- Ê!...ê !...
Phải mất hai tiếng gọi thì người đàn ông trên thuyền mới nghe thấy. Ông ta giật mình, ngơ ngác, đảo mát nhìn hai bên. "Ê!", thêm một tiếng nữa, ông ta đã nhìn thấy. Lập tức hai mắt ông như con thú đóng đèn. Hai tay cứng đờ ra. Cả khuôn mặt thộn ra, ngây dại...
Đọt thò thêm một tay ra vẫy. Cũng phải vẫy đến cái thứ ba ông ta mới hiểu. Ông cạy thêm một nhịp chèo. Mũi thuyền đã chọc hẳn vào bụi lách. Nhanh như sóc, cả ba chúng tôi luồn vào trong mui. Đọt lòn tới đầu cùng, ngước mắt và nghếch mũi súng lên ra lệnh: "Chèo qua bên kia, mắt nhìn thẳng, hễ liếc mắt làm ám hiệu là tui bóp cò đó nghe chưa!" Ông già thậm chí không dám gật đầu, lẩy bẩy cạy mái chèo cho mũi thuyền quay ra sông. Tôi và Quýêt thì quay lưng vào trong, mặt ngoảnh ra phía trứơc. Cậu bé chừng mười một mười hai tuổi gì đó đang run rẩy gõ vào mạn thuyền. Tôi không muốn làm cho cháu sợ nên áp sát mồm vào lưng cháu, nói rất nhẹ: "Đừng sợ nghe cháu. Bọn chú có việc phải nhờ cháu qua sông, không làm hại đến ông cháu đâu..."
Mọi việc đều diễn ra đúng y chang phương án đã tính. Đò cụng mũi bờ bên kia, chúng tôi lao lên. Bây giờ thì không còn yếu tố bí mật nữa. Chúng tôi băng qua một vạt nương bỏ hoang, băng qua một vườn nhà.Mục tiêu là nhà kế cận. Tuy bí mật thế, nhanh nhẹn đến thế, nhưng tên Tái vẫn kịp bỏ chạy. Nó quẳng lại một cây rựa và bó mây đang vót dở giữa sân. Chó sủa vườn phía trước. Tôi vẫy tay ra lệnh cho Đọt. Đọt chạy vòng qua phía cổng chính.Tôi và Quýêt đạp tắt vườn cây. Đã phát hiện ra bóng áo màu cứt ngựa đạp rào phía trước. Tôi nổ súng. Mục đích đe doạ cho hắn cuống lên mà ngã, đồng thời cũng để làm ám hiệu tấn công cho mũi của Thuẫn. Có lẽ chỉ chờ có vậy, mấy loạt AK nổ dội trên hướng đường Chín. Thuẫn đã hô anh em lao thẳng vào ấp. Thằng Tái cuống cuồng đạp băng qua vạt ruộng phía Tân Định. Đọt quỳ gối quét một điểm xạ. Thằng Tái hơi khuỵu xuống, nhưng liền đó lại chồm lên chạy. Biết không thể bắt được hắn, đuổi theo về phía quận Cam Lộ là nguy hiểm. Tôi ra lệnh cho anh em dừng lại. Hai tổ công tác đã hợp điểm tại rìa thôn Quai Mọ. Để tránh mối ngờ vực của địch đối với các cơ sở, tôi chỉ vào một gốc cau trơ trọi ngay giữa đám đất bỏ hoang ra lệnh treo cờ lên đó. Thuẫn nhanh nhẹn leo lên. Có lẽ chỉ có nó trèo cau giỏi nhất. Lá cờ nửa đỏ nửa xanh đã được treo tít trên ngọn cau. Thuẫn tụt xuống, lại còn dán ngay dưới gốc cau tờ giấy viết sẵn "Ai hạ cờ cách mạng sẽ bị cách mạng trừng trị". Cái này thì nàm ngoài kế hoạch, đúng là chỉ có Thuẫn mới nghĩ ra.
Đọt vẫn cảnh giác. Anh đề nghị vẫn tiếp tục chia thành hai tổ nhưng cùng kéo thẳng lên phía tây rồi cùng dạt về. Tôi đồng ý. Thuẫn dẫn anh em dọc theo đường trục làng Quách Xá mà lên. Đọt ra hiệu cho tôi dẫn thẳng vào trong thôn Quai Mọ. Chúng tôi lướt qua ngõ nhà Lương. Tôi đã hiểu thâm ý của Đọt. Có lẽ anh muốn cho Lương được nhìn thấy tôi. Không biết em có nhìn không? Em có thấy tôi không? Cả thôn nhà nào cũng đóng chặt cửa, tuyệt nhiên không một bóng người dám ló ra ngoài. Chỉ có chó là đua nhau sủa nháo nhác.
*
Cái đêm đầu tiên gặp lại em, cũng là đêm không bao giờ tôi quên được. Đó là đêm mồng 9 tháng 9, sau trận tập kích ban ngày vào Quách Xá hơn một tuần. Dẫu rằng giữa tôi và em lúc này đã không còn gì. Tôi tự khẳng định như thế. Em cũng nhất quyết như vậy. Nhưng cả tôi và em đã chờ đợi cái giây phút ấy quá lâu, như một kẻ nín thở lặn ngụp dưới đáy sông chờ cái phút được ngoi lên để thở.
Không phải vì tôi quá sốt ruột mà quyết định gặp em sớm. Những ngày sau lễ Quốc khánh 2-9 trời mưa to, nước trên thượng nguồn sông Hiếu đổ về đục ngầu. Các bến lội hầu như không thể lội bộ được, nước ngập quá ngực. Chính cái bối cảnh ấy Đọt xui tôi vượt sông. Anh nói đây là lúc kẻ địch chủ quan sơ hở nhất. Cách thức vượt sống cũng do Đọt sắp đặt. Đương nhiên vẫn lội bộ, nếu gặp chổ sâu quá thì bơi, quần áo cỡi ra hết, kể cả quần lót, gói vào nilon, súng đưa lên quá đầu. Lần đi đó chỉ mình tôi và Đọt.
Cũng may đêm đó không mưa, chỉ hơi lạnh. Chúng tôi qua sông an toàn. Hai đứa chui vào dưới góc cây dứa tàu, mặc quần áo tươm tất rồi âm thầm tiến vào làng.
Đọt rất cảnh giác, anh đề nghị tôi ngồi ở góc vườn phía tây. Một mình Đọt lặng lẽ áp sát góc sau của buồng ngủ. Anh ngồi vậy rất lâu. Chẳng biết Đọt có nghe thủng được tín hiệu gì bên trong không. Nhưng phải mất chừng 5 phút anh mới quay lại vẫy tay cho tôi. Tôi tiến tới đầu hồi, ngồi xuống, ngoảnh mặt ra ngõ quan sát. Đọt tiến tới gõ cửa 3 cái. Im lặng chừng 1 phút. Cửa hé mở. Đọt không nhích thêm bước chân nào, chỉ thầm thì nói gì đó. Rõ ràng cả hai người đều cực kỳ thành thạo khi phát tín hiệu và bắt liên lạc. Rồi Đọt xoay người lại vẫy tay cho tôi. Tôi vừa kịp tiến lên thì Đọt đã thoắt biến ra ngoài ngõ.
Tôi lách người bước vào. Nhà tối như mực, tôi không sao nhận ra phương hướng. Bất ngờ một bàn tay túm lấy tay tôi. Phút chốc cả người tôi bừng bừng hơi lửa. Cánh cửa phía sau như có phép thần tự động khép lại. Bàn tay lửa áy kéo tôi đi, qua thêm một lần cửa nữa. Đã thấy le lói ngọn đèn dầu. Tôi định quay lại nhìn em, nhưng không kịp. Cả thân lửa đã áp vào tôi quật tôi xuống giường cắn xé nhàu nát tôi...
Trời đất ơi, sao lại thế này được? Tôi và em đâu còn gì, mà đây là ấp chiến lược, đâu phải Miếu Ông, đâu còn là con thuyền chơi vơi trên sông xưa bến cũ... Tôi muốn kêu lên nhưng không dám. Cả em và tôi không ai phát ra một tiếng kêu nào. Chỉ có tiếng thở, tiếng thở dập dồn gấp gáp. Một tay em xiết chặt lấy lưng tôi, một tay em sờ soạng, sờ từ tóc đến cổ, đến ngực rồi sờ thẳng xuống dưới. Em ơi em, em là đàn ông hay tôi, cái sờ soạng ấy là của mấy thằng mày râu chứ đâu phải của em... Tôi chỉ kịp thoáng nghĩ, người ta đồn đại về em quả thực không sai. Em đã hoàn toàn khác trước. Tôi không thể chấp nhận kiểu này được, không thể hưởng ứng với em được, nhất là lúc này, ở nơi này, khi tôi đang phải thi hành nhiệm vụ. Nhưng trời ơi! Hơi lửa trong thân thể em đã lan cháy hầm hập khắp cả người tôi. Bàn tay như con rắn của em đã chạm vào của tôi đánh thức một tiềm năng hơn 10 năm rồi tê liệt. Nó đã vùng dậy, nó không chịu phục tùng tôi... Cái giây phút nhầy nhụa ấy chỉ diễn ra trong vòng 5 phút...
Rồi cả tôi, cả em đều ngồi bệt xuống nền nhà sát cạnh mép giường mà thở. Hơi thở không còn gấp gáp hỗn hển như lúc nãy, hơi thở mệt nhọc, chán chường. Lúc này mắt tôi đã quen được với ánh sáng ti tiện của ngọn đèn dầu, đã nhìn được mặt em, khuôn mặt phạc phờ, mắt thâm đen, tóc rối xoã xuống phất phơ hai bên gò má.
Em tránh nhìn tôi, đầu hơi cúi, em thầm thì
- Thôi... Anh ra đi, muộn rồi đó.
- Ơ kìa. Anh đã nói được gì đâu?
- Có gì mà nói. Chẵng có gì phải nói cả.
- Nhưng... Em có thể trở thành cơ sở chính thức của bọn anh?
- Không.
- Tại sao?
- Không thích nữa.
- Nhưng em vẫn âm thầm giúp cách mạng đó thôi.
Lương khẽ "hự" một tiếng gần như cười.
- Tôi chỉ giúp Đọt thôi.
- Vì sao?
- Vì cậu ấy, vợ cậu ấy đã giúp tôi.
Tôi khẽ thở dài một tiếng.
- Vậy mà...anh cứ tưởng...
- Vậy từ nay trở đi, anh đừng có tưởng nữa. Tưởng nhiều có khi chết đó. Thôi ra đi, nếu để lộ, các anh toi đời mà tôi cũng vạ lây...
Tôi miễn cưỡng đứng lên. Ra gần cửa ngoài, tôi còn gắng thêm một câu:
- Nhưng mà... Em vẫn còn có thể giúp bọn anh chứ?
- Tuỳ theo việc thôi, giúp được thì giúp không thì thôi. Đừng có tin cậy gì vào tôi cả. Tin nhiều rồi chết đó!
Chao ôi, cái đêm hôm ấy là đêm gì vậy. Những gì xảy ra chỉ có tôi biết, em biết, may lắm là Thành Hoàng, Thổ địa biết. Đảng không biết, cách mạng không biết. Ngay cả Đọt, người bạn thân tín nhất, lúc nào cũng kề cận bên tôi cũng không thể biết được. Nhưng tôi dằn vặt lương tâm vô cùng. Suốt một tuần liền tôi cứ vật vã trên võng như lên cơn sốt. Tôi cứ tự chất vấn trong lòng, làm sao lại như thế? Một Đảng viên trung kiên, không, phải nói là một Huyện uỷ viên đầy uy tín, một cán bộ mẫu mực, một con người lúc nào cũng tỏ ra trầm tĩnh, đầy tự chủ, tại sao lại có thể sa vào tình cảnh ấy. Tôi là thứ người hay động vật? Tình yêu của tôi là cái thá gì vậy? Tôi có tình yêu, có khát vọng, tại sao suốt một cuộc đời lúc nào cũng vụng trộm. Son trẻ vụng trộm đã đành, có con có cái với nhau rồi mà vẫn lén lút ngoại tình với vợ của mình, giờ lại bậy bạ với cả loại người chưa phải là cơ sở cách mạng, thậm chí có thể trở thành đối tượng thù địch. Càng dằn vặt, càng sám hối, tôi càng thấy xót xa ân hận, lại tự thấy cay đắng khổ đau... Nhưng mà trời ơi! Đắng cay là thế, nhưng sao sâu thẳm trong tôi hình như vẫn có chút dư vị gì đó thực sự ngọt ngào.
Phải rồi, cái dư vị đó, hình như ngày một rõ ràng hơn, ngày một đầy thêm lên, nó còn phảng phất bay ra như một mùi thơm, mùi thơm quen lắm, như thể ở đâu đó từ cây rừng, gió núi, từ cỏ lá quanh tôi... Cái mùi thơm đó khiến đôi mắt gìa khô cháy của tôi bắt đầu nhìn quanh thấy khác. Con suối Khe Ló bỗng trong trẻo hơn. Chút rêu bên bờ đá hình như mỡn mà hơn. Và con người, và bạn bè, và đồng đội, hình như đang có cái gì đó thật sự mới mẻ mà bấy lâu tôi chẳng thê nhận ra hoặc hoàn toàn không để ý.
Điều tôi cảm nhận được với đồng chí, đồng đội xung quanh, đó chính là Sâm, cô y tá của huyện uỷ bổ sung về ban đã gần sáu tháng nay.
Phải nói ngay rằng từ đầu tôi không thích chút nào về sự có mặt một cô gái ở ban địch vận. Nhưng lý lẽ của huyện uỷ là cần phải có y tá để kịp thời xử lý các trường hợp bị thương hay đau ốm bất thường. Không thể chối cãi được lý do đó. Cuộc sống của anh em trong ban địch vận gần như tách rời khỏi cơ quan huyện uỷ cả về cách thức hoạt đông cũng như chỗ đóng quân. Nếu bị phục kích ngay trên đường vào ấp hay bị ném bom chỗ hậu cứ, rõ ràng chúng tôi phải tự lo là chính. Đó là chưa nói đến sốt rét, rắn rết cắn hay lang ben, hắc lào... Cái phiền hà chủ yếu là có một nữ lọt thõm vào đám đàn ông này, nó cứ cấn cấn cái cái làm sao ấy. Sâm năm ấy 21 tuổi, hơn Thuẫn một tuổi. Nhưng cô ấy không gọi tôi là Đọt bằng chú như Thuẫn. Tiếng "anh" cứ vọt ra ngọt xớt trên môi, cộng với đôi mắt lúc nào cũng long lanh ướt át khiến tôi luôn cảm thấy không yên tâm. Sâm không đẹp, thậm chí hơi thô. Người thấp, vai hơi bè. Nhưng cơ thể thì đẫy đà, bộ ngực to một cách hơi quá. Đấy là nhận xét của tôi sau này, sau cái đêm vào ấp gặp Lương ấy, còn trước đó tuyệt nhiên không để ý. Có lẽ thái độ khó gần của tôi đã khiến Sâm rất it khi nói chuyện với trưởng ban, trừ họp hành hoặc báo cáo công tác. Cô đặc biệt bíu ríu lấy Đọt. Tôi cũng không thích chuyện đó. Có lần tôi tỏ ý phàn nàn, Đọt đã xì một tiếng rõ to: "Anh đi tu từ bao giờ thế?" Tôi không muốn hơn thua chuyện đó với Đọt bởi lúc này mọi tâm trí của chúng tôi đều bị hút vào ấp chiến lược, những hiểm nguy, bất trắc có thể đổ ập xuống bất cứ giờ nào...
Nhưng mấy hôm nay, là tôi nói sau cái đêm kì diệu đó, chẳng hiểu sao tôi lại để ý nhiều hơn những chuyện vớ vẩn ấy, về những con người ấy, là Sâm, là Đọt và cả Thuẫn nữa. Và tôi chợt nhận ra, hình như riêng về chuyện này, đã mấy tháng qua tôi bị bỏ rơi, họ đang sống thành một tốp với kiểu sống riêng của bọn họ. Cái ánh mắt ươn ướt của Sâm bất chợt sáng bừng lên khi nhìn thấy Đọt đã mách bảo tôi rằng, cô ấy đang thầm yêu cái thằng cha có dáng người cục mịch, có tính nết cục cằn, lại hơn cô quá một giáp tuổi. Thái độ Đọt thì không thật rõ rệt. Anh không ra vẻ từ chối, cũng chẳng thể hiện thiện cảm. Nhưng Đọt không xa lánh, không tránh né, thậm chí còn đùa cợt, đôi lúc cũng thái quá..Cái võng của Sâm mắc rất gần võng tôi. Tuổi tác và trách nhiệm khiến tôi rất ít ngủ, nhiều đêm hầu như không chợp mắt. và vì thế tôi nhận ra, Sâm cũng hay trằn trọc. Tiếng võng cứ loạc xạc mỗi khi cô trở mình, cành cây mắc võng thỉnh thoảng lại lay lay, nước mưa bất thần rơi lốp đốp trên mặt tăng...
Tôi tự hỏi, có gì nguy hiểm trong chuyện này không? Và tôi bỗng thấy giật mình lo sợ. Về tình thì có thể thông cảm được, nhưng về lý lại vô cùng nguy nan. Dẫu sao Đọt cũng là một cán bộ, đảng viên đã có vợ con. Vợ con đang ở lại chiến đấu ngoài miền Bắc. Có tổ chức, đoàn thể nào lại cho phép anh dan díu với người con gái khác! Hơn nữa, đây là chiến trường, cuộc sống chiến đấu một mất một còn này làm sao lại chấp nhận được những quan hệ ái tình lăng nhăng như thế! Điều tôi lo lắng nhất là anh em trong ban, nhất là những người vốn chưa thật tâm phục khẩu phục đối với Đọt. Họ có thể nhân chuyện này mà chĩa mũi dùi vào anh.
Điều lo lắng của tôi đã đến sớm hơn tôi tưởng. Sáng hôm ấy, hình như cách cái đêm tôi vào ấp gặp Lương bốn năm ngày gì đó, trời vẫn mưa nặng về đêm nên toàn ban tạm ngừng hoạt động, chúng tôi ngủ sớm và thức dậy cũng sớm. Mới tỉnh giấc, chưa kịp dậy khỏi võng, đã thấy Thuẫn lò dò đi tới. Anh chào tôi bằng cái giọng nhỏ nhẹ, dễ thương:
- Trưởng ban ngủ có ngon không?
- à... ngon lắm.
- Rứa là mừng rồi.
Tôi nhổm người ngồi dậy:
- Cậu nói thể nghĩa là sao?
- Dạ, tại cháu thấy bốn năm hôm liền chú... có vẻ khó ngủ...
Tôi hơi chột dạ:
- Cậu... cũng biết à?
- Dạ, biết chứ. Tình hình đang khó khăn như vậy, yêu cầu của trên thì quá căng. Đến bọn trẻ vô tư như chúng cháu mà cũng mất ăn mất ngủ nữa là chú...
Tôi thở phào:
- ừ... đúng là... gay go thật. Mà các bạn biết lo nghĩ trách nhiệm thế là tốt lắm.
Thuẫn đã ngồi xuống võng, chiếc võng quằn thấp gần sệt đất. Cái giọng nói vốn lập bập "ba tiếng một" của cậu càng nhỏ lại càng khó nghe:
- Cháu cứ thấy lo lo thế nào ấy... chú ạ?
- Nghĩa là thế nào?
- Dạ... tình hình thì căng, yêu cầu nhiệm... vụ thì lại... cao, thế mà trong... ban lại chưa thật... toàn tâm toàn ý, cháu sợ không những không... hoàn thành nổi... nhiệm vụ mà đôi khi còn... mang tiếng mang...tăm...
Thú thật tôi phải khó chịu lắm, điềm tĩnh lắm mới nghe lọt được những "chùm ba" của cậu ta. Nhưng vấn đề là rốt cuộc cậu ta muốn gì?
- Bọn cháu chỉ là lính... tráng, cứ nhiệt tình tham... gia ý kiến, chứ trách nhiệm chú là lãnh... đạo... chú hiểu hơn bọn cháu nhiều...
- Này, này... Thiệt tình tớ vẫn không hiểu có chuyện gì?
Thuẫn cười, cái cười nửa như oán trách, nửa như đe doạ:
- Chú thì... cháu biết chú... lãnh đạo... chẳng phải việc... gì cũng toang toác ra như bọn cháu... Nhưng tính cháu thẳng thắn...trung thực...có sao nói... vậy... chú đừng trách cháu lắm... lời...
Thuẫn nhổm người dậy khỏi võng. Không phải chiếc võng mà chính tôi đã cất đi được một gánh nặng. Thuẫn đi thẳng lại phía võng của Sâm, nói một câu gì đó, lại một cái cười y hệt lúc nãy, rồi lại thong thả bước đi. Phải nói là tôi hơi cảm thầy khó chịu, song tính tôi vốn điềm tĩnh, nên tôi nghĩ đi, nghĩ lại và thấy rằng cậu ta có lý. Có lẽ mình không thể bàng quang như thế được.
Đợi mọi người ăn sáng xong, thật thư thả, thật thoải mái, tôi gọi Sâm đi tìm nấm về lo bữa tối. Việc tôi và cô ấy kéo nhau đi thế này đã thành chuyện thường tình, cả ban không còn ai để ý. Tôi là thủ trưởng, tuổi cũng lớn, được coi như anh cả, chị cả trong ban, phải lo lắng chăm sóc cho mọi người từ bữa ăn đến giấc ngủ. Còn Sâm là nhân viên nữ duy nhất, ngoài trách nhiệm y tá cứu thương ra, cô còn được phân công lo lắng chuyện cơm nước. Nói lo lắng tức là để tâm hơn, chăm chút hơn chứ trách nhiệm nấu cơm thì phân đều cả ban, không đổ đầu một ai hết. Bình thường chúng tôi chỉ đỏ lửa lúc bốn, năm giờ chiều. Một nồi cơm để vắt nắm dùng cho bữa sáng và trưa hôm sau. Còn một nồi ăn ngay có đầy đủ thức ăn tươi. Thức ăn dành cho bữa cơm chiều được huy động từ rất nhiều nguồn. Thịt ướp muối, thịt hộp, muối gô do trên cấp. Mắm, nước chấm, mì chính xin từ trong ấp ra. Còn lại là nguồn tươi sống của rừng. Mùa xuân toàn rau tàu bay. Mùa hè thì mít non được hái từ trong làng Kim Đâu - Kim Bình, nơi bà con đã bị lùa qua bên kia sông Hiếu sống tập trung, bỏ lại vườn hoang, cỏ rậm. Canh mít nấu với lá lốt và cá khe là món ăn thượng hạng, nhắc đến là thèm. Còn như những tháng này, chúng tôi thường đi tìm nấm. Trong các loại nấm rừng, thơm ngon nhất là nấm mối. Nhưng phải chờ đến tháng mười một, tháng chạp khi có gió heo may thổi thì nấm mối mới mọc. Tháng chín, tháng mười mưa dầm dề, rừng chỉ có nấm mui lợn, nấm trứng sáo hoặc nấm tràm. Nấm tràm thường dễ tìm nhưng ăn hơi đắng. Nấm trứng sáo nhỏ, tròn, có màu xanh trứng sáo. Loại này nhỏ bé quá, tìm cả ngày chẳng đủ một nồi canh. Loại chúng tôi thích nhất lúc này là nấm mui lợn, tai nấm to, màu đen, cánh nấm quăn ra như môi con lợn. Dân vùng này gọi môi thành mui. Loại này ăn ngọt và thơm chẳng kém gì nấm mối...
Chúng tôi đi xuống theo con suối Khe Ló chừng ba chục bước chân thì đạp lên phía sườn núi. Trước mặt là ngọn Tro, phía sườn bên kia là mấy khoanh rẫy của đồng bào dân tộc đốt tự thuở nào nay đã bỏ hoang. Đó là vùng nấm. Nói là "vùng nấm" nhưng cũng chẳng có nhiều, vả lại chúng tôi cũng đã tìm đi tìm lại mấy lần, bây giờ phải là người như tôi, kiên trì và trầm tĩnh mới may ra kiếm được. Sâm là cô gái nhanh nhẹn nhưng hay sốt ruột, cô cứ chạy tới chỗ này, nhảy qua chỗ nọ. Vừa " a đây rồi" lại lập tức " ui không phải...", chưa được vài phút thì đã ngồi bệt xuống đất tru tréo "Hôm nay xui quá Thủ trưởng ơi!..." Tôi vẫn lẳng lặng nhìn săm soi vào từng góc cây cháy, từng mô đất cao. Tôi vừa tìm nấm lại vừa nghĩ cánh vào đề câu chuyện sắp phải nói với Sâm. Cuối cùng, sau khi đã có trong tay năm cây nấm mui lợn, tôi gọi:
- Này này, lại chỗ này nghỉ giải lao đã...
Sâm chạy đến ngay, trong tay được một nắm nấm trứng sáo, mồ hôi lăn giọt trên trán.
- Trưởng ban biết không, chúng mình háu ăn quá, nấm mọc đâu có kịp.
Tôi cũng cười vui:
- Phải đấy. Mà háu ăn số một là cô. Từ nay tôi sẽ quy định mười ngày mới được cải thiện một bữa nấm.
Tôi chọn một chỗ ngồi khá thoải mái dưới gốc cấy chim chim, mặt hướng ra phía rẫy, tôi thở một hơi dài cho thật thoải mái, rồi bắt đầu:
- Này...đồng chí Sâm này...đồng chí thấy ban mình dạo này thế nào?
- Ban mình à? Vui ơi là vui...à, mà sao trưởng ban lại hỏi vậy?
- Ừ, tại vì, tôi cũng thấy vui, nhưng cũng không phải không có cái để lo...
- Dạ, em cũng vậy, lo ơi là lo...
- Đồng chí lo vấn đề gì?
- Dạ, số một là sốt rét... Như vậy, cho đến nay đã chín mươi phần trăm rồi, chỉ sót lại mỗi anh Đọt, chưa biết ngày nào đổ.
- Ừ ừ... đúng là sốt rét nguy hiểm thật.
Thế là tịt. Chẳng còn biết đi tiếp bằng cách nào. Tôi loay hoay như con chuột bị mắc bẫy:
- Này... cô thấy... vấn đề nội bộ có chuyện gì đáng quan tâm không?
Sâm trố mắt ra nhìn tôi:
- Nội bộ?
- Đúng, nội bộ.
- Theo em... là có.
Tôi vội chộp lấp:
- Là vấn đề gì?
- Đoàn kết. Trưởng ban không nhận thấy có hiện tượng người nọ không thích người kia ư?
- Ư ừ...đúng là phải quan tâm...
Tôi thở ra một cái thật dài và quyết định không để câu chuyện vòng vo tam quốc thế này mãi được:
- Này, nhân tiện đây, mình cũng muốn trao đổi với đồng chí Sâm việc này nhé! Nó cũng chưa phải là cái gì ghê gớm đâu, nhưng cũng phải đề phòng...Tại vì, chúng ta đang nói đến tình hình nội bộ mà... Gần đây mình có nghe một vài ý kiến dư luận, mình cứ thẳng thắn trao đổi, có thi sửa, không thì cũng là rút kinh nghiệm đề phòng, hí?
Sâm hơi hoảng, mắt nhìn tôi chớp chớp. Tôi lại thở ra một hơi dài và tự thầm rủa mình: "mẹ kiếp, chuyện này sao khó nói đến vậy!"
- Có chuyện chi thế trưởng ban?
- Là chuyện... chuyện đời thường vớ vẩn thôi. Chuyện quan hệ nam nữ ấy mà...
Sâm "à" lên một tiếng rất to rồi cô xoay hẳn người qua phía tôi:
- Họ nói em phải không?
- Phải.
- Với ai?
- Điều này thì tự o cũng đã biết...
- Họ nói em với anh Đọt chứ gì?
- Nhưng có như thế không?
- Nhưng mà ai nói đã?
Tôi lắc đầu:
- Đồng chí đừng hỏi thế mà lại sinh ra mất đoàn kết.
Bất ngờ Sâm xì mạnh một cái, môi trìa hẳn ra.
- Em biết tỏng rồi, hắn nói chứ không thể ai khác.
- Đồng chí nói hắn tức là ai?
- Thằng Thuẫn!
- Tại sao?
- Tại vì hắn xấu bụng.
Tôi cau mày lại:
- Này, đồng chí có thể nói về đồng chí mình như thế sao?
Mặt Sâm bất ngờ đỏ lựng lên, mắt hơi rơm rớm ngấn nước:
- Đồng chí nhưng xấu bụng thì phải nói xấu bụng. Ăn không được thì đạp đổ, tôi lạ đếch gì.
- Như cô căn cứ vào đâu mà giám khẳng định như vậy?
Sâm xả ra một tràng không hề ngần ngại:
- Em còn lại đếch gì hắn. Hắn thèm em, sờ em, cái đồ con nít mà dê cụ...
- Này này...
- Trưởng ban không tin à, hắn nhỏ hơn em, thế mà dám sờ đến võng em. Lúc đầu hắn sờ trên vú, thôi thì em cũng mặc kệ. Hắn hôn lên mồm em, em cũng thây mẹ, nhưng đến khi hắn luồn tay xuống dưới quần, em mới tức mình đạp cho một cái bổ chửng ra... Em nói trưởng ban không tin thì gọi hắn đến đối chất với em.
Vấn đề không phải ở chỗ tôi tin hay không tin. Tôi ngạc nhiên đến mức ngắc ngứ cả cổ họng không nói được là vì không hiểu sao những chuyện như thế mà Sâm lại kể ra với một thằng đàn ông như tôi không một chút ấp úng kiêng dè. Vì tôi là thu trưởng, địa vị tôi trước anh em cũng tương đương như cha cố trước con chiên nên họ sẵn sàng xưng tội cặn kẽ, không một chút e ngại? Hay vì trước mặt Sâm, tôi đã quá già, là bậc cha, bậc chú nên con cháu không còn gì phải e thẹn? Nhưng mà, tôi chỉ hơn Đọt ba tuổi. Cả tôi lẫn Đọt đều được Sâm gọi bằng anh!
Tôi lại thở ra một tiếng rõ dài, rồi cố lấy giọng hết sức điềm tĩnh:
- Thôi được rồi...Chuyện này anh sẽ nghiên cứu sau. Còn chuyện quan hệ của em với Đọt, có hay không? Nói thật anh nghe nào?
Sâm nói luôn không một chút đắn đo:
- Em yêu anh ấy. Em yêu vô cùng. Nhưng anh ấy thì không. Không hề.
- Nhưng em có biết... Anh ấy đã có vợ, có con...
- Em biết rồi. Nhưng vợ anh ấy thì không yêu anh ta. Chị ấy là đồ ngu.
- Ai nói cho em biết những chuyện đó? Đọt kể hả?
Bây giờ thì Sâm mới ngừng lại, đầu hơi cúi xuống...Hình như đến lúc này cô mới bắt đầu cảm thấy ân hận.
- Anh Đọt chỉ kể rằng anh đã có vợ, có con... còn chuyện sau đó... em tự tìm hiểu...
Tôi lắc đầu cười:
- Đồng chí lại không thực thà rồi. Đồng chí tìm hiểu ở đâu ngoài chính cậu ta và tôi?
- Trưởng ban dám chắc thế à?...
- Rất chắc là đằng khác. Ngoài hai chúng tôi ra, không có một ai biết.
Sâm vẫn cúi đầu nhưng môi lại hé ra một nụ cười kín đáo:
- Thủ trưởng chủ quan rồi... còn một người thứ ba nữa... chỉ có điều em đã hứa với người ta không nói... Hứa thì phải giữa lời đúng không?
- Làm gì đến mức đó... Nội bộ anh em mình, có gì ta cứ phải thẳng thắn chứ.
- Nhưng đây không phải nội bộ. Với cơ sở, mình mà thất tín là chẳng ra gì, chị ấy sẽ chẳng bao giờ tin em nữa...
Tôi sững người . Cái non nớt của Sâm đã vạch toạc mọi chuyện cho tôi. Vừa lo sợ, vừa bực bội, tôi cất to giọng:
- Này, đồng chí gặp Lương lúc nào?
- Ôi... tại sao...
Sâm tròn mắt lên, mặt ngệch ra như một đứa trẻ ỉa đùn, rồi cô đã nhận ra mình quá khờ dại. Giọng Sâm run run:
- Thủ trưởng đừng trách chị Lương. Mà cũng đừng bắt tội anh Đọt.
- Vô nguyên tắc.
- Không phải đâu, tất cả là do em. Hôm đó em được đi với Đọt, anh ấy bảo em nấp bên ngoài canh gác với Quyết, anh ấy vào trong. Em đợi quá lâu, sốt ruột nên mới mò đến sát cửa, ghé tai vào. Em nghe có tiếng đàn bà. Mà cái tiếng ấy là còn trẻ, chưa phải tiếng bà già, rồi lại thút thít như khóc, rồi thầm thì, rồi tỉ tê cái chi đó là con anh, con em... Nó là con của chúng ta... Thủ trưởng ơi, thú thực là lúc đó em nổi cơn ghen... Đi hoạt động cách mạng mà thế à? Đi bắt liên lạc cơ sở mà thế à?Thế là em không chịu được, xông vào...Em biết em sai. Anh Đọt trợn mắt, nghiến răng...em sợ hết hồn. Nhưng chị Lương lại hiểu em. Chị cười rất tinh quái! Chị bảo Đọt ra ngoài canh gác, rồi kéo em vào lòng. Chị đi guốc vào trong bụng em...
Kể đến đó thì Sâm bật ra tiếng khóc, cô khóc hu hu như một đứa trẻ bị đòn. Tôi ngao ngán nhìn ra đám đất bỏ hoang, lòng ngổn ngang như những cành khô đã bị đốn hạ.
*
Sự thực thì Lương là người thế nào? Có buông thả sa đoạ hay không? Có còn trung thành với lý tưởng cách mạng nữa hay không? Có còn chút gì là tình đồng chí đồng đội nữa hay không? Những câu hỏi ấy cứ theo đuổi tôi, dằn vặt lương tâm tôi, rối bời tâm trí tôi hàng tháng trời. Những ngày tháng cuối năm 1965 ấy, cuộc sống của tôi thực sự nặng nhọc, cả niềm chung lẫn nỗi riêng. Bỗng nhiên tôi nhớ nhiều đến ngày xưa, tôi ước chi thời gian quay lộn về những năm tháng còn son trẻ, lúc ấy tôi mới chỉ là thằng lính đặc tình. Cũng là hoạt động cách mạng, cũng phải nguỵ trang thân phận mình, đương nhiên cũng phải đối mặt với nguy hiểm, nhưng mọi sự đơn giản hơn nhiều vì mình chỉ là thằng lính, trên vai chưa trĩu nặng những trách nhiệm, những bổn phận to tát như bây giờ. Thành ra muốn yêu là yêu được ngay. Muốn nhớ thì thả lòng để nhớ. Dẫu vẫn ý thức được mối quan hệ tình ái với em là không chính đáng, cũng có đấu tranh tư tưởng, có dằn vặt lương tâm, nhưng chút ít thôi, sơ sài thôi, rồi cuộc sống cứ trôi đi như dòng nước Bến Hải chốn thượng nguồn ấy, cứ lao mình ra cửa biển, lúc nào cũng ngăn ngắt xanh, lúc nào cũng róc rách trong trẻo, mặc kệ trước mặt là giới tuyến, là bên trong bên đục, là bên lở bên bồi...
Đồng chí Đọt thì ngược lại. Có vẻ Đọt không muốn nhớ về quá khứ. Thậm chí còn dị ứng với tất cả những gì được gọi là kỷ niệm. Có đôi lần thư thả, ngồi bên nhau hút thuốc, tôi vô tình hỏi, có nhận được tin gì ở nhà không, nghe nói Li được bầu là Chủ tịch Hội Phụ nữ thay chị gì đó rồi phải không, Đọt không những cau mày khó chịu mà còn đứng dậy bỏ đi. Vài lần như thế, tôi đã biết được ý Đọt nên không bao giờ gợi chuyện ngày xưa nữa.
Tôi tự đối chứng mình với Đọt và tạm rút ra một triết lý nghe có vẻ ngược đời thế này. Ai nặng lòng với quá khứ thì lại hay trù tính với tương lai. Còn ai tự mình cắt cầu với cuộc sống đã qua thì cũng chẳng có lối nào dẫn anh lên phía trước. Tôi và Đọt khác nhau căn bản ở điều đó. Tôi luôn luôn lo âu, luôn luôn đề phòng những gì có thể xảy ra nếu mối quan hệ của tôi và Lương không được giải quyết dứt điểm. Rồi uy tính mình sẽ ra sao, nội bộ đơn vị sẽ thế nào, anh em trong ban có còn nhìn mình với ánh mắt tin cậy mến phục nữa không, địa vị công tác của mình sau này thế nào? Còn Đọt, cứ nhìn cách sống của anh, tôi biết chắc anh chẳng đề phòng chuyện gì cả. Không hề lo sợ trước mối hiểm hoạ tình ái bất hợp pháp có xảy ra khiến anh sụp đổ uy tính, không hề để ý đề phòng có kẻ ganh tỵ lúc nào cũng sẵn sàng chọc dao vào mạng sườn mình. Ngay cả với kẻ thù trước mặt, Đọt cũng chẳng quá lo xa, anh thường tính rất kỹ cho một trận đánh, một chuyến đi vào ấp, nhưng không hề lo liệu đến thế cờ xa hơn, cứ đánh cú nào thắng giòn cú ấy là được. Chính cái tính cách ấy của Đọt đã dẫn anh rơi vào hiểm hoạ sau này...
Còn Lương, tôi đối chứng với em và luôn luôn tự hỏi, suốt cuộc đời trên dương thế, em là gì của tôi? Là vợ, hay bạn tình, hay em chỉ là phía bên kia của chiếc cầu bập bênh khiến cả hai chúng tôi không bao giờ yên ổn, không bao giờ thăng bằng, chúng tôi là gánh nặng của nhau, tung nhau lên rồi lại dìm nhau xuống?
Nhưng tôi đã không hiểu được Lương, suốt cả cuộc đời này từ thuở mới gặp em ở đình chợ huyện cho đến khi tôi đã khuất bóng chốn dương gian, chưa bao giờ tôi hiểu được hết về em. Ví như trong những ngày cuối năm 1965 đáng nhớ ấy, tôi cứ tưởng vì em mà tôi rối bời tâm trí! Tôi đâu biết chính em đã phải chịu khổ hơn tôi nhiều, thoảng thốt lo âu hơn tôi nhiều lắm.
Sau cái đêm quái quỷ ấy, Lương bỗng trở nên thẫn thờ như kẻ mất trí. Đôi mắt lơ láo, đôi môi tái nhợt. Tuy nhiên, với làng xóm, Lương vẫn cố giữ nụ cười thậm chí còn cười nhiều hơn, với vài tay lính cộng hoà, Lương vẫn cố tỏ ra bộ bỡn cợt, trơ tráo hơn. Nhưng nếu có ai đó nhạy cảm một chút, tinh vi một chút, vẫn có thể nhận ra được sự thất thần trong ánh mặt hoảng loạn của em...
Thì chính hắn đó, cái thằng Rệ mặt dẹt ấy, nó thật sự là con cáo già đã tu luyện thành thứ hô li tinh. Không hiểu trời xui quỷ khiến thế nào, chính hắn lại mò đến, chính hắn chứ không thể ai khác đã chộp đúng thần thái của em.
Hắn đến vào buổi trưa. Hắn đi từ Phước Tuyền lên hay từ quận về, không ai biết. Nhưng buổi trưa là giờ khắc an toàn nhất trong ngày. Có lẽ hắn đã tính trước điều này. Dáng đi của Rệ liêu xiêu, người cứ đổ về phía trước. Không phải hắn say mà hình như đôi cẳng chân của hắn đã bị tuổi tác uy hiếp. Thực ra, hắn chỉ hơn Lương ba tuổi. Rệ sinh năm 1927, lớn hơn Đọt năm tuổi. Năm nay hắn vừa chẵn 38 tuổi dương, 39 tuổi âm, đâu đáng gọi là già. Nhưng cái thân thể hắn thì lọm khọm, da mặt hắn cũng nhăn hơn. Có lẽ duy nhất chỉ còn có ánh mặt liếc chéo, cái kiểu cười đĩ đực là không khác gì so với hắn thuở xưa.
Rệ đi thẳng vào nhà, vào ngay giường của Lương, rồi ngồi xuống bên cạnh em. Tính hắn xưa nay vẫn thế. Rồi hắn nói luôn chẳng đợi ai hỏi han, gợi ý:
- Có chuyện ni tui phải báo cho O biết (Y hệt kiểu nói ngày nào) Quân Bắc Việt sắp tràn vô rồi...
Lương giả bộ tròn mặt lên:
- Ui chà, anh Rệ đang hoạt động tình báo hay lại sắp được đề bạt lên quân trưởng thay cha Cựu?
Nét mặt Rệ nghiêm hẳn lại:
- Tui không có thời giờ đùa cợt với O đâu. Là ông Cựu biểu tui phải báo cho O đấy.
- Tại sao lại báo cho tôi. Ông ấy sợ Bắc Việt bắn chết tôi hay bắt cóc tôi phải không?
Chiếc môi hắn chợt trề ra:
- Được Việt Cộng bắt còn là phúc. Tui chỉ sợ O lại phải vào nhà lao của Quốc gia.
- Hứ... sao thế được?
- Sao thì O phải tự biết. Ông quận trưởng biểu tui nhắc nhở O rằng từ ngày bọn Việt cộng trên rừng chọc quậy xuống đây, người ta thấy O có nhiều cái khác...
- Tôi khác? khác thế nào?
- Khác thế nào O phải tự hiểu lấy. Quận trưởng sai tui nói thế nào thì tui nói lại thế ấy... Riêng cá nhân tui, không chi cũng là chỗ quen thân với O từ trước, nếu thực sự O muốn nghe một lời khuyên của tui thì tui nói...
- Có có... tui ưng anh khuyên lắm lắm...
- Hừ, nói ra mồm ngọt xớt vậy, đã chắc chi bên trong bụng lại ưng?
Lương la to lên:
- Trời đất ơi, anh Rệ ơi là anh Rệ. Anh không tin thì coi bụng em đây này, các cục ưng đây này, anh cứ nắn nắn mà coi...
Vừa nói Lương vừa kéo thốc vạt áo lên, bày ra cả lỗ rốn, rồi em chẳng chút ngượng ngùng chụp lấy tay Rệ áp lên rốn mình, lại còn ấn thêm một tí xuống phía lưng quần. Loại dê đực mặt trơ trán bóng như Rệ mà cũng phải hốt hoảng giật tay ra...
- Lạy O... nói thiệt nếu phải lúc khác thì biết tay thằng này. Nhưng thôi. Ưng thì tui nói. O tưởng người ta tin O lắm sao? O khôn ngoan nhất làng này cơ mà. Việt cộng càng hoạt động dữ, người ta càng để ý đến O. Bắc Việt càng tràn vô, người ta càng xiết chặt cảnh giác với O. O có muốn tui kể tên những đứa thường xuyên thọc vào quậy phá mấy thôn mình đây không. Giỏi thiệt, trong đó đầu tiên là thằng em trời đánh của tui nữa.
Thú thật, Lương đã thấy lạnh toát cả sống lưng. Nhưng là một con người dạn dày trong hoạt động, lại là đứa con gái liều lĩnh nhất làng, em không để lộ ra một chút xao động nào. Lương cứ gật gù, gật gù một cách hết sức quan trọng "kinh thật, kinh thật"
- Này, O nói kinh thật nghĩa là thế nào?
- Hả, là kinh quá. Việt cộng kinh quá, mà Quốc gia cũng kinh quá. Thằng em trời đánh ấy cũng kinh, mà thằng anh trời vật cũng kinh! Kinh quá!
Rệ hơi bị cụt hứng. Nhưng hắn không phải tay vừa, hắn đứng dậy giọng khinh khỉnh:
- Được rồi, O cứ ngồi đó mà tự đóng kịch với mình. Chẳng qua quận trưởng còn có chút cảm tình với O nên biểu tui nói lại, chứ thực tình, với loại người như O, tui nên trách xa cho đỡ vạ lây...
Nói rồi hắn bỏ đi, bước chân lại liêu xiêu, người đổ về phía trước. Hắn vẫn còn nghe thấy những tiếng " kinh thật" rớt lại sau lưng.
Hăn đi rồi, đi thật xa rồi, bóng hắn chỉ còn như một chiếc đinh di động xa vời phía ngoài cánh đồng Tân Mỹ, nhưng Lương vẫn ngồi bất động ở mép giường. Em không sao nhổ người lên được. Chiếu đinh rỉ ấy đã đóng phập thân em xuống đất. Chưa bao giờ em thấy mình yếu đuối như lúc này. Có vẻ như mọi cố gắng quậy phá của em trong bao năm trời đều trở nên vô nghĩa. Em tự thấy lúc này phải có ai đó, cần một bàn tay nào đó kéo giật em lên. Em không còn tin ở Chúa, em tin ở tôi hơn.
Nhưng trời đất ơi, tại sao lại thế, tại sao vào cái thời điểm quan trọng nhất của em, khi em cần đến tôi, cần bàn tay tôi, thì tay tôi rụt lại... Tôi vẫn còn nhớ như in những gì đã xảy ra trong cái ngày ngu ngốc nhất ấy của đời tôi.
Đêm ấy, Đọt vào ấp, khi trở ra đến cứ đã gần 4 giờ sáng. Nhưng Đọt vẫn đập tôi dậy. Anh dí vào tay tôi một lá thư và thì thào: "Của Lương đó". Tôi bật dậy, vớ vội chiếc đèn pin, úp sát vào tờ giấy nhỏ, trống ngực đập loạn xạ. Lần đầu tiên sau gần 14 năm chúng tôi có nhau, bây giờ tôi mới có một lá như của em. Lá như vẻn vẹn mấy dòng:
"Anh ơi, hãy cho em trở ra với tổ chức. Em cần ra ngay. Cho em làm công tác chi cũng được, chỉ cần ở bên anh, chỉ cần ở với cách mạng. Anh hãy báo cáo với các đồng chí khác rằng, với cánh mạng em vẫn còn trinh nguyên"
Tôi sung sướng đến bàng hoàng. Trong một phút giây ngây ngất, tôi mơ màng tưởng tượng ra một lễ cưới. Một lễ cưới thật cách mạng, thật rừng núi, một lễ vu quy sau 14 năm chúng tôi leo núi, vượt dốc tìm về với nhau... Những giây phút lãng mạn ấy chỉ lóe lên vài phút rồi đột ngột tắt lịm đi. Trời vẫn chưa kịp sáng. Rừng vẫn ngập chìm hun hút bóng đêm. Tôi bỗng thấy hoảng hốt trong lòng. Với kinh nghiệm của một người từng trải trong tổ chức, tôi nhận ra ngay ngọn núi trước mặt dốc đứng thẳng, cao ngút trùng, e rằng suốt đời chăng thể vượt qua.
Quả thật như thế. Trong buổi họp ban sáng đó, tôi buộc phải đưa vấn đế Lương ra bàn. Đó là nguyên tắc. Với chúng tôi, trước bất kỳ một sự cố nào cũng phải họp. Họp là phương thuốc để trị bách bệnh. Nói năng với nhau không được hòa thuận, họp. Có biểu hiện nhớ nhà, thiếu an tâm công tác, họp. Con gái con trai có tình ý với nhau, họp! Nếu phát hiện ra hủ hóa, càng họp, họp bao giờ mà cụt hết cái hứng mò đến với nhau nữa mới thôi.
Tôi trình bày chưa xong vấn đế thì Thuẫn đã đưa tay phát biểu. Không phải phát biểu quan điểm mà anh ta lại nêu ra một câu chất vấn, một thông tin trời sập:
- Tin hay không tin thì tùy ở các chú... cháu chỉ xin báo cáo lại ý kiến của một cơ sở tin cậy đêm qua đã nói với cháu. Suốt cả ngày qua người ta thấy thằng Rệ ở nhà cô Lương, họ thì thầm, to nhỏ cả ngày, mổ gà ăn cơm uống rượu rồi ngủ lại buổi trưa tại đó... Dạ, là cơ sở báo cáo như vậy. Sau đó, lão Rệ về thẳng trên quận. Ai cũng biết, lão ấy là tay chân thân tín nhất của Nguyễn Đình Cựu...
Cả ban ngồi im, không một ai có ý kiến gì nữa, kể cả Đọt. Mấy lần tôi đưa mắt cầu cứu anh, nhưng Đọt lại xoay người nhìn hướng khác. Cuối cùng tôi đành nuốt nước mắt vào cổ mà kết luận:
- Thôi được rồi, về vấn đề này, tôi trực tiếp xin ý kiến của thường vụ
Thì còn biết làm sao được nữa. Đối với cuộc sống, sự tồn tại của chúng tôi, Thường vụ là một thứ bách khoa toàn thư, là trí não của Khổng Minh Gia Cát, là chân lý cuối cùng phải tựa vào khi mà các cuộc họp ở dưới không còn đủ uy lực ràng buộc nhau.
Tôi không được gặp tập thể Thường vụ mà chỉ được tiếp kiến Bí thư Quảng. Ông vẫn ốm yếu, xem ra có vẻ tồi tệ hơn mấy tháng trước. Vừa nghe tôi nói xong, ông lại húng hắng ho. Tôi suốt ruột và căng thẳng vô cùng, lòng thầm oán trách cái con bệnh quái ác nào đó đã hành hạ bí thư, cứ bắt ông ho dài vào đúng cái khi tôi cần có lời khuyên bảo gấp gáp nhất.
- Khó quá hè... Mình rất hiểu cậu, mà... cũng có thể hiểu o ấy nữa... Nói chung theo mình, tình cảm các đồng chí là...là bình thường, chẳng phải có gì sai trái lắm đâu... đúng không nào?
Tôi cuống lên:
- Báo cáo đồng chí, vấn đề ở đây không phải là chuyện tình cảm, vâng, cô ấy muốn ra không phải vì cá nhân tôi... mà...
- Mình hiểu chứ... Lại một cơn ho kéo dài làm ngắt quãng lời ông. Rồi ông đứng lên, vươn tay lấy bi đông nước. Ông chắt ra bát, chậm rải như sợ nước bắn ra ngoài.Tôi đọc ngay được ý ông và bắt đầu thấy lo sợ
- Thôi thế này, đồng chí Khảm nhé, cứ tạm gác lại mấy hôm, mình sẽ đưa ra bàn trong phiên họp tập thể thường vụ... Nguyên tắc mà. Cứ phải họp cái đã. Thế nhé, mà đợt này Ban địch vận các cậu hoạt động khá lắm. Không phải ý kiến mình đâu. Là lời khen của ban địch vận tỉnh, mà cả đồng chí Bí thư tỉnh uỷ cũng biểu dương đấy...
Rồi ông ghé sát tai tôi, thì thầm:
- Này, Bí thư tỉnh uỷ mê cậu lắm. Ông ấy cứ bắt tớ trao cậu lên cho ông ta. Tớ phải la to lên, anh lấy hết người thì tui còn biết trông cậy vào ai. Thằng Khảm là nguồn của tui đó, nó phải thay tui chứ còn ai vào nữa... Thế là ông ấy chịu cứng...
Tôi chếnh choáng bước ra khỏi căn cứ huyện uỷ. Đường về Khe Ló sao mà thăm thẳm, sao mà đồi dốc đến vậy. Tôi về dến ban thì đã quá trưa. Có lẽ bộ mặt tôi lúc đó khó coi lắm nên cả ban đều tránh nhìn thẳng vào tôi, cũng không chạy đến hỏi han tình hình như các lần trước. Mãi đến gần tối, trước khi chuẩn bị vào ấp, Đọt mới hỏi một câu nhát gừng:
- Tối nay, tôi phải trả lời chị ấy thế nào?
- Tốt nhất, cậu khoan gặp đã...
Đó là một mệnh lệnh dại dột nhất của tôi. Tối đó, Đọt không vào nhà Lương. Tối hôm sau cũng tránh. Nhiều tối tiếp nữa cũng thế. Cho đến khi cơ sở báo cho biết, Lương đã bỏ nhà lên ở thẳng trên quận. Nghe nói lúc đầu, Lương ở nhà một cô bạn bán hàng giả khát. Sau đó, nghe nói đích thân Nguyễn Đình Cựu đã cho người làm một căn nhà lợp tôn dưới gốc cây ngô đồng ở phía gần đường Chín cho Lương ở. Nhận được tin đó, người đầu tiên kêu to lên là Thuẫn:
- Cháu biết mà... May thật! May mà trưởng ban mình sáng suốt!
Đó là những ngày cuối cùng của năm 1965, một năm không thể nào quên trong cõi trần của kiếp tôi.
Đăng ngày 12/01/2008
